نگاهی به فیلم تازه حاتمی کیا؛
چمران نیمه عارف نیمه چریک
حاتمی کیا این بار هم به سراغ یک فیلم دفاع مقدسی می رود اما با این تفاوت که قهرمان اصلی این فیلمش یک شخصیت شناخته شده همچون شهید چمران است.
تاريخ : جمعه ۱۵ فروردين ۱۳۹۳ ساعت ۱۱:۵۸
فیلم سینمایی «چ» آخرین اثر سینمایی ابراهیم حاتمی کیا روايت ۴۸ساعت از زندگي دکتر مصطفي چمران در محاصره شهر پاوه توسط نيروهاي ضدانقلاب است که نقش آن را فریبرز عرب نیا بازی می کند.
حاتمی کیا این بار هم به سراغ یک فیلم دفاع مقدسی می رود اما با این تفاوت که قهرمان اصلی این فیلمش یک شخصیت شناخته شده همچون شهید چمران است. چمران شخصیت ممتازی است که علاوه براینکه وجهه چریکی و پارتیزانی دارد وجهه دیپلماسی آن نیز حائز اهمیت است.در این فیلم همزمان با بحران شهر پاوه در مرداد ماه ۱۳۵۸، دکتر مصطفي چمران به عنوان معاون دولت موقت در امور انقلاب به همراه سرتيپ فلاحي فرمانده وقت نيروي زميني ارتش وارد شهر پاوه مي شوند تا به اوضاع و امور سرکشي نمايند.در اين ميان گروه اصغر وصالي به عنوان فرمانده نيروهاي مردمي تنها مدافعين شهر پاوه محسوب مي شوند.
اما ما دراین فیلم شاهد این دو وجهه چریکی - دپیلماسی شهید چمران نیستیم. او در مقابل جنگی که درحال انجام است قدری منفعل نشان می دهد و هیچ دخالتی در درگیری ها ندارد و زمانی وارد ماجرا می شود که همه چیز از دست رفته است. او هیچ تعاملی با اصغر وصالی که جوان فرمانده ای است که جنگ را مدیریت می کند ندارد. درحالی که تماشاگر انتظار دیدن بخشی از عملیات چریکی او را که چمران به آن شهره هست در ذهن تداعی و انتظار دیدنش را دارد. آیا اگر نام او را از این فیلم برداریم و هر رزمنده دیگری به جای آن باشد فرقی به حال فیلم می کند؟
تماشاگر آمده فیلم چمران را که نام فیلم هم همین را یدک می کشد ببیند اما آن انتظاری که از نام چمران داریم در این فیلم غایب است. البته فیلم «چ» فیلم سخت و آبرومندی است اما خیلی سرپا نیست ولی سعی کرده که به دام ملودرام های سطحي هم گرفتار نشود اما خیلی هم جنگي خالص از آب درنیامده است. این را هم باید بدانیم که ساخت فیلم در مورد شخصیت های معاصر بویژه کسانی که سبقه جنگی دارند و نامشان در هر کوی و برزنی حک شده است کار سختی است و این سختی ها را هم کارگردان فیلم در مصاحبه هایش بیان کرده است او درهمین زمینه با اشاره به صحنه ای که حضرت امام (ره) از پلکان هواپیما پایین می آید گفته «آنقدر به هنگام نشان دادن این تصویر، این کادر را تنگ کردند که تنها حضرت امام ، حاج احمد و خلبان فرانسوی دیده می شوند و بقیه حذف شده اند».
اگر چه چمران را یک چریک عارف می دانیم اما عرفان چمران در این فیلم غایب است ما به جز یک صحنه عبادت از او چیزی نمی بینیم به نظر می رسد که این استاد جنگ های پارتیزانی در مقابل تحرکات دشمن، پرانرژی نشان نمی دهد و وجهه دپیلماسی اش هم در این صحنه ها پاسخ نمی دهد. اگر چه بیشتر اهل صلح خودش را نشان می دهد اما از طرف دیگر سازش پذیر هم نیست و با وجودی که می داند بعد از چند دقیقه دیگر، جنگی در می گیرد اما حاضر به سازش با دوست قدیمی خود که حالا مقابلش ایستاده، نیست. چمران فیلم حاتمی کیا در پاسخ به سوال دشمن در مورد زن امریکایی و خانواده اش پاسخی ندارد.
حضور تیمسار فلاحی در حد یک سایه است ما چیزی از این شخصت نمی بینیم خیلی خودش را در جنگی که حضور دارد درگیر نمی کند و هیچ تحرک نظامی که در حد نام و درجه اش باشد به چشم نمی خورد.
این فیلم با هزینه ۶ میلیارد تومانی ساخته شده که از جلوه های ویژه ممتازی برخوردار است که بیشتر از نام چمران، همین جلوه های ویژه آن مثل سقوط هلی کوپتر معروف شده است. الحق که این صحنه خیلی نفس گیر و حرفه ای است که دقایقی از فیلم را به خودش اختصاص می دهد اگرچه صحنه تلخی است و ما شاهد کشته شدن جمعی از زخمی هایی هستیم که به امید نجات سوار هلی کوپترمی شوند. جالب است بدانیم که این صحنه زیبا با تکنولوژی ایرانی و بومی ساخته شده است که می تواند برای سینمای ایران افتخاری باشد و جاده صاف کن باشد.
بی شک باید بپذیریم که با همه کاستی ها فیلم «چ» بهترين حاتمي كيا است و شاید بهترین فیلم جشنواره این دوره است و بی جهت نیست که یکی از فیلم هایی است که بیشترین کاندیداها را به خودش اختصاص داده است. صف های طولانی مردم برای دیدن این فیلم حتی درسئانس های بعد ازنیمه شب و سئانس های فوق العاده نوید این را می دهد که این فیلم در اکران عمومی نیز مورد استقبال تماشاگران واقع شود.
