فیلم «باد و مه» ساخته محمد علی ابوطالبی بر اساس داستانی از مژگان شیخی، روایت درونه ذهن کودکی است که در اثر وقوع حوادث بیرونی من جمله مسئله جنگ به صورت تعلیق و تقابل با فضای بیرونی در آمده است.

«باد و مه» اثری است که پیرو آثار پیشین طالبی همچنان از ماهیت نیمه مستند برخوردار است در عین حال تبلور نشانه های ساده در بافت جغرافیایی این فیلم بسیار حائز اهمیت است.

این اثر در پرداخت سطوح نشانه نخست با عنوان و ارائه همزمان شکل در بستر تصویر مواجه است که در بخش آغازین، مه نمایی از عنوان «باد و مه» را در خود مستتر داشته است.

اندیشه رخ نمود نشانه ها در بطن اثر با کودکانی ادامه می یابد که کودکی را که دچار آسیب دیدگی ذهنی است و گاه مورد آزار کودکان دیگر واقع می شود و با حمایت های مستقیم خواهر بزرگتر خود امنیت جهان بیرونی خود را واکاوی می کند.

او در اثر وقوع مسئله تعارض محور جنگ و از دست دادن مادر خود با نشانه های طبیعت تجانس یافته و با مردم پیرامون خود در تضاد قرار گرفته است.

نشانه ها به صورت موازی با اصل داستان و در برخی محور ها با گره و اتصال اصلی با منطق صوری اثر تحقق می یابد، در بخش کوتاهی از فیلم کودکان در تلاش برای هواکردن بادبادکی هستند که سرانجام به کام آتش سوزان منطقه نفتی گرفتار می شود و پیوند مشترکی با بمباران های مهیب و سوزان ما وقع بیرونی جنگ پیدا می کند.

همچنین نقاشی کودکانه یک مرغابی که همبست خود را با باد و مه موجود در تلاش کاراکتر خواهر برای یافتن برادر خود می یابد از همین دست است.

باد و مه همچنان یک شکل داستانی روایت محور با ارائه فلش بک های توامان است که با ساختاری مشابه در پرداخت داستانی همچون گره افکنی، نقطه اوج و گره گشایی قالب یافته است، از این منظر این اثر منطق گزاره های علی و معلولی بسیار دقیقی را در خود جای داده، زیرا شاکله یک اثر داستانی نظامند، معلول روابط علی بیرونی است و در این اثر جنگ به عنوان یک علت حقیقی گسترش یافته در طرح مشترک قرار می گیرد به گونه ای که باقی دلایل کنش ها و واکنش های کودکانه منطق فکری کودکی است که در نهایت به نجات مرغابی تیر خورده ای که هرآن ممکن است سرنوشتی همچون مادر کودک پیدا کند منتهی می شود.

وانگهی در چهره شناسی این اثر، انتخاب کاراکترهای بومی، دیالوگ های کوتاه و ساده ای را خلق کرده است که بهترین آن دیالوگ های «شوکا» خواهر کودک است که علیرغم کودکی و کوچکی خود، به اقتضای بزرگتر بودن از برادرش حامی و مامن جهان اوست.

کاراکتر «سهند» کودک ناهمگن با فضای اجتماعی که در عین حال بسیار ساده و ملموس عینیت یافته است به ریشه یابی درون گریزی او و کوتاهی تکلم او با دیگران منجر می شود و مجددا به نظام علی پیوند یافته با نشانه های تصویری باز می گردد.

حتی در نشانه ساده تری کفش این کودک که در چند لایه ارجاع مفهومی پیدا کرده است نیز شکل دیگری از هدف کارگردان برای بیان ما به ازای بیرونی علت هاست.

در این رخ نمود، بدون شک کنه طبیعت بیرونی است که در ذهن طبیعت ساده و خالص کودکانه تجلی می یابد و دامنه روایت به سطوح بیشتری در بین نشانه ها منقسم می گردد.

«باد ومه» پیشتر، در جشنواره فیلم کودک و نوجوان همدان به نمایش در آمده بود.



مریم خاکیان