«این روزگار كه روزگار شهادت نیست. او همواره در پی جاودانگی بود. از مرگ نمی‌هراسید و باور داشت كه این تن نه جای پروراندن كرم است، پیله‌ای است تا كه پروانه آن را بشكافد و آن همه بر گرد شمع ولایت طواف كند، تا خود شمع صفت شود و در مدح عشق، كربلا، ندای هل من ناصر ینصرنی، را ندای حق‌طلبی تمام اعصار را لبیك گوید،‌ او كربلا را در فكه یافت و از همان جا نیز به یاران امام حسین (ع) پیوست./همسر شهید آوینی»
به گزارش هنرنیوز، کتاب «زیباتر از زندگی» به اهتمام محمود مزرعتی نگاهی برکارنامه هنری و شخصیت فرهنگی و معنوی شهید مرتضی آوینی از منظرخانواده، دوستان و همکاران اوست.
شهید آوینی را بسیاری با مجموعه «روایت فتح» می شناسند، با صدایی گرم و زلال که از دلباختگی او به ابدیت معنوی شهدا حکایت دارد و سرانجام این شیدایی اشراقی او را به جمع آنان پیوند می زند.
مزرعتی در کتاب «زیباتر از زندگی» کوشیده است بخشی از زلال وجودی او را در کلام و نگاه دیگران بکاود و دیگر ابعاد شخصیتی او را خاصه در مسئله تحول روحی و درونی اش در امتداد جاده زندگی به مخاطب بشناساند و از این باب به جایگاه رفیع او ادای دینی کوچک نماید.
در فصل آغازین کتاب شفیع آقا محمدیان، مدیرعامل مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی درباره آوینی سید شهدای اهل قلم می نویسد: «آوینی در نهایت لقب سید شهیدان اهل قلم را از ولی فقیه زمان دریافت نمود، عنوان و لقبی که انصافا نشان دهنده شان و رتبه یک هنرمند مومن تکلیفی است در ابعاد و وجوه آن.به نظر می رسد شهید آوینی از اهالی این جرگه است.رمز ماندگاری و استواری او و آثارش همین است.»
اکبر حر نیز آوینی را یک هنرمند عارف معرفی می کند و دستاورد او را در ساحت هنر متعالی بر می شمارد و می گوید: « ابعاد وجودی آوینی به گونه ای است که نمی توان او را تنها یک فیلمساز به شمار آورد بلکه او متفکر است حکیم و هنرمندی است عارف. اما اگر تنها دستاورد او را در سینما مستندهای اشراقی«روایت فتح» بدانیم برای او به عنوان یک هنرمند و سینماگر انقلاب اسلامی شان بالایی است.»
محمدرضا اسد زاده نیز شخصیت او را پر از لایه های معرفتی معرفی نموده و آورده است: « شخصیت متحول آوینی از آغاز جوانی تا شهادت همواره پر از امیدآفرینی است.چه امید به زندگی که می گوید:« زندگی زیباست و چه امید به شهادت که می گوید:« شهادت از زندگی زیباتر است.» این ها همه نکته هایی است که نیازمند موشکافی عمیق روانشناسانه و جامعه شناسانه در شخصیت «مهندس شهید مرتضی آوینی است.»
مریم امینی همسر شهید آوینی که از نزدیک با سیر وسلوک معنوی او آشنا بوده و همپا و یار همیشگی او در فراز و نشیب های زندگی پر تحول اوست از آشنایی او با حضرت امام(ره) می گوید: « وقتی با حضرت امام آشنا شد ایشان را شناخت و به سرچشمه رسید، به یک معنا به واقعیت رسیده بود به همین خاطر و به خاطر این واقعیت هرچه را که نشانی از نفس داشت سوزاند.و همزمان با مسیر انقلاب و اقتضای روزگار، تغییر و تحول در زندگی در زندگی ایشان در تمام زمینه ها پیش می آمد.پس از انقلاب زندگی اش وقف انقلاب شد...»
مزرعتی در گردآوری این مجموعه به سراغ حسین معززی نیا دوست دیرین شهید آوینی رفته است و از قول او می نویسد: «آوینی فقط زمانی قابل درک است که ویژگی های متنوعش را با هم جمع کنید و فراموش نکنید که آوینی همه این هاست.او هم فلسفه و ادبیات غرب را خوب خوانده بود و هم به کتاب مصباح الهدایه (ره) عشق می ورزید.فرهنگ و فلسفه غرب را می شناخت و از داستایوفسکی و کافکا به عنوان بزرگمرد یاد می کرد اما دلش نمی خواست آینده فکری و فرهنگی ما همان باشد که به واسطه گسترش مدرنیته در عالم رخ داده است.به استفاده از مظاهر فرهنگی و تکنیکی غرب معتقد بود اما تکنولوژی را ابزاری برای برآورده کردن اهداف مان نمی دانست.تاکید می کرد که سینما هم هنر است و هم صنعت اما آن را ابزار نمی دانست.»
مهدی کلهر در مصاحبه ای درباره سیاست از منظر آوینی می گوید: «آوینی سیاست را خوب می فهمید اما می دانست که جایگاه او جایگاهی است که اگر بتواند قدمی بردارد برای صد سال آینده برداشته است من آوینی را جزو نوادری می دانم که چون فردا را می سازند «فرزندان فردای ما» هستند.»
دکتر عطالله امیدوار از دوستان او جسارت شهید آوینی را تحسین و تقدیر می کند و می گوید: «آوینی زیر و بم گروه ها و تیپ های مختلف مثل روشنفکران، سیاسیون، نویسنده ها و دیگران را می دانست چون از دور و نزدیک با همه زیسته بود و کاملا تجربه کرده بود.از طرفی آدم باهوشی هم بود.پس جرات و جسارت و هوش او همراه با تجربه هایش توانست شخصیت متحول از او بسازد.»
نادر طالب زاده مستند ساز سالهای جنگو جبهه نیز درباره او آورده است:« نباید بترسیم از اینکه شهید آوینی دهه چهل پیش از انقلاب یک هنرمند روشنفکر بوده که با آموزه های غربی زندگی می کرده و بعد در برخورد با روح مسیحایی حضرت امام خمینی(ره) متحول شده و زندگی اش تغییر کرده است...او یک حقیقت جوی بزرگ در دوران ماست.»
دکتر رضا داوری نیز از منظری فلسفی به شخصیت او می نگرد و می نویسد: « اگر از من بپرسند که چه چیز مایه بزرگی آوینی بود می گویم ایمان پاک و دل صاف و بی کدورت و بصیرتی که با آن می توانست باطن عالم کنونی را بشناسد...»
مزرعتی به نگاه در هم تنیده محمد علی زم و آوینی در جزئی ترین بافت اعتقادی اشاره می کند و نظر زم را چنین می آورد:« او عقیده نداشت ولایت الهی و ولایت رسول الله و معصومین و ولایت فقیه «ولایت مطلقه» است و انسان کوچکتر از آن است که این ولایت را مشروط کند.»
در بخش های پایانی این کتاب به بررسی آرا و اندیشه های شهید آوینی در میزگردی تفصیلی پرداخته شده است.
کتاب «زیباتر از زندگی» به اهتمام محمود مزرعتی به انضمام نگاهی دیگر به زندگی شهید آوینی، به تازگی توسط انتشارات جامعه نو منتشر شده است.
و در پایان شهید آوینی را به روایت شهید آوینی می خوانیم: «تو خود حجاب خودی حافظ از میان برخیز/ سعی كردم كه خودم را از میان بردارم تا هرچه هست خدا باشد و خدا را شكر بر این تصمیم وفادار مانده‌ام. البته آنچه كه انسان می نویسد همیشه تراوشات درونی خود او است- همه هنرها اینچنین‌اند كسی هم كه فیلم می‌سازد اثر تراوشات درونی خود اوست- اما اگر انسان خود را در خدا فانی كند آنگاه این خداست كه در آثار ما جلوه‌گر می‌شود. حقیر اینچنین ادعائی ندارم اما سعی‌ام بر این بوده است.»