به یاد «ماکسیمیلیان شل»؛
ستاره اطریش
شل در سال 1990 در سن 60 سالگی از دریافت جایزه افتخاری فیلم آلمان امتناع کرد چون فکر می کرد برای دریافت جایزه یک عمر فعالیت هنری زیاده از حد جوان است.
تاريخ : سه شنبه ۱۵ بهمن ۱۳۹۲ ساعت ۱۱:۳۱
ماکسیمیلیان شل در ۸ دسامبر ۱۹۳۰ در وین اتریش از مارگارت و هرمان فردیناند شل متولد شد. پدرش، نویسنده و شاعر و مادرش بازیگر بود. پس از الحاق اتریش به نازی ها در سال ۱۹۳۸ همراه خانواده اش به زوریخ/سویس گریخت و آنجا تحصیلات خود را ادامه داد. پس از اتمام دبیرستان به ارتش پیوست و بعد از خدمت سربازی سعی کرد تا به عنوان بازیگر، روی صحنه تئاتر بازل برای خود کاری دست و پا کند. در اوایل 1950 دوباره به تحصیل روی آورد و در تعدای فیلم آلمانی زبان بازی کرد و چندین نقش تلویزیونی به دست آورد. پس از کسب تجربه در تاتر، تلویزیون و سینمای اروپا به ایالات متحد کوچ کرد.
در سال 1958 اولین فیلم خود را با نام «شیرهای جوان» شروع کرد او در این فیلم کنار بزرگ ترین هنرپیشگان هالیوود، «مارلون براندو»، «مونتگمری کلیفت» و «دین مارتین»، در نقش یک افسری نازی بازی کرد. شل سال 1959 در سریال تلویزیونی « خانه نمایش 90» در دو نقش «گانتر» و «هانس رولف» ظاهر شد. اما فیلمی که او را به دنیا شناساند «داوری در نورمبرگ» بود که در سال ۱۹۶۱ ساخته شد، فیلمی با همان تم سریال خانه نمایش درباره دادگاه های مربوط به جنایت های جنگ دوم جهانی. در این فیلم به کارگردانی «استانلی کریمر»، بازیگرانی چون «اسپنسر تریسی»، «مارلن دیتریش»، «مونتگمری کلیفت»، و «جودی گارلند» بازی می کردند، اما ماکزیمیلیان شل به خاطر بازی در نقش وکیل مدافع آلمانی متهمان نازی، رقیبش اسپنسر تریسی را شکست داد و برنده جایزه اسکار شد.
او سال 1962 در فیلم « The Reluctant Saint» در کنار «ریکاردو مونتالبان»، «لیا پادووانی» و «آکیم تامیروف» بازی کرد. از دیگر فیلمهای او می توان به «امور مرگبار (1966)»، «کراکاتو، شرق جاوا» و «مردی در اتاقک شیشه ای(1975)» اشاره کرد. شل در فیلم «پرونده اودسا(1974)» با بازی در نقش یک جنایتکار جنگی که محاکمه می شود، نامزد دریافت جایزه اسکار بهترین هنرپیشه مرد شد. اوسال 1977 بار دیگر نیز به خاطر بازی در نقش یک مبارز زیرزمینی ضد نازی در فیلم «جولیا» با بازی «جین فوندا» و«ونسا ردگریو»، نامزد دریافت اسکار بهترین بازیگر مرد نقش دوم شد.
فیلمهای او در این سالها بیشتر با بن مایه های جنگ جهانی بود و او بیشتر در نقش نازی ها ظاهر می شد و چون نمی خواست به عنوان بازیگر فیلم های نازی ها شناخته شود، به بازی در فیلم هایی با موضوع های دیگر روی آورد. او حرفه خود را در زمینه های کارگردانی، تهیه کنندگی و نویسندگی گسترش داد. نخستین فیلمی که کارگردانی کرد، «نخستین عشق(۱۹۷۰)» اقتباسی بود از داستانی نوشته ایوان تورگنیف، که نامزد اسکار برای بهترین فیلم خارجی شد. شل بعلاوه تهیه کننده فیلم «قصر» با اقتباس از رمان کافکا را هم بر عهده گرفت.
او در زمینه مستند سازی، با ساختن فیلم «مارلن(۱۹۸۴)» که فیلمی مستند درباره زندگی مارلن دیتریش بود، نامزد دریافت جایزه بهترین فیلم مستند شد. این فیلم به عنوان شاهکاری در رشته فیلم های غیرداستانی مورد تجلیل قرار گرفت. از آنجا که مارلن دیتریش اجازه گرفتن تصویر خود را به فیلم ساز نداده و فقط امکان استفاده از صدایش را دراختیار او قرار داده بود، اوج خلاقیت و ابتکار شل با نفوذ او در تصویرها و نشان دادن واقعیت ها در این فیلم دیده می شود. مستند دیگر او با نام «خواهرم ماریا» درباره خواهرش ماریا شل است. هنرپیشه ای که در دهه ۱۹۵۰ خوش درخشید اما چندی بعد به درون گمنامی و انزوا رفت و حتی دست به خودکشی زد و در سال ۲۰۰۵ درگذشت.
بازی ها و کارگردانی های مختلف دیگر او برایش اعتبار و جایزه های معتبر بسیاری به همراه داشت. مانند بازی تحسین آمیزش در نقش پتر کبیر در فیلمی با همین نام سال ۱۹۸۶ و یا بازی اش در فیلم «استالین(۱۹۹۲)» در نقش رهبر برجسته شوروی که برایش جایزه گلدن گلوب را به ارمغان آورد. شل در سال ۱۹۹۲ به دریافت دکترای افتخاری از دانشگاه شیکاگو نائل شد. او در بیش از ۶۰ فیلم بازی کرده و تهیه کننده، کارگردان و نویسنده ده ها اثر سینمایی بوده است.
با آن که شل در دهه آخر عمر تنها به صورت گه گاه در نقش های کوچک و مستقل ظاهر شد اما سالیان دراز به عنوان مشهورترین و بهترین هنرپیشه ای که از اتریش برخاسته بود، در جهان مطرح بود. شل یک فرزند از ازدواج با «ناتالیا آندریچنکوف» که از سال 1985 تا 2005 با او بود دارد. او پدرخوانده «آنجلینا جولی» بازیگر معروف بود. شل طی این سالها اصالت آلمانی اش را فراموش نکرد و در تعدادی فیلم آلمانی از جمله «تمام شانسها در جهان(2003)» و «بازگشت استاد رقص(2004)» بازی کرد.
این بازیگر بزرگ سرانجام روز شنبه در ۸۳ سالگی در شهر اینسبروک در اتریش درگذشت.
