هنر نیوز - "بی پولی" و خنده بر درد بی درمان

نگاهي به فيلم هاي ايراني به نمايش در آمده در بيست و هفتمين جشنواره فيلم فجر - (٢٠)

«بی پولی» - نویسنده و کارگردان : حمید نعمت الله - تهیه کننده : مرتضی شایسته - بازیگران : بهرام رادان، لیلا حاتمی، حبیب رضایی، امیر جعفری،‌ سیامک انصاری، بابک حمیدیان، افشین چاپ سنگ، سید ابراهیم بحرالعلومی، نادر فلاح و علی علایی.

...جوان (بهرام رادان) طراح مد و لباس است که بعد از ازدواج با خوش باوری به اینکه می تواند روی قول دوستش که ناشر کتاب است حساب باز کند به کارفرمای خودی اعتراض می کند و استعفا می دهد. حرف ناشر دروغ درمی آید و وی آرام آرام با واقعیت ها روبرو می شود. هنگام زایمان زنش با انواع دروغ و دغل ها آشنا می شود و بعد از آن به اجبار تن به کارهای پست تر و پوشالی تر می دهد و در این شرایط زنش با این فرض که او شبانه روز مشغول فعالیت است و به همین دلیل به خود و بچه اش کمتر می رسد، به پروا خرج می کند. بعد از چند ماه به اجبار به حومه شهر نقل مکان می کنند و در پایان طراح لباس و ناشر خوش قولی می کند و چند چک پیش پرداخت به وی می دهد و...

از فیلم «دزد و دوچرخه» که بگذریم، فیلم های فراوانی درباره شروع سخت زندگی مشترک در کشورهای مختلف و از آن جمله در سینمای کشور خودمان ساخته شده است. یک نفر علیه یک جامعه بي رحم دست به تلاش و تقلا زده است تا بلکه غرق نشود. امراضی چون چشم هم چشمی، تابع مد بودن، تظاهر به موقعیت خوب و... دردی است که برای خیلی ها همچون طراح لباس وجود داشته و دارد. هیچ نهاد و بنیاد و خیریه ای هم در کار نیست و اگر هم باشد به معلولان و افراد مسن اندک صدقه ای می رسد.

در واقع بی رحمی اجتماعی نه در شکل تیپ آن بلکه در شخصیت پردازی و جستجو در زوایای پیدا و پنهان آن در سینمای بعد از انقلاب را بايد مدیون چند فيلم رخشان بنی اعتماد از آن جمله «زرد قناری» بدانیم.

اما حمید نعمت الله شخصیت خود را در فیلم در بند ستم صاحب کار، همسایه، صاحب خانه، ولخرجی، مد و... نساخته است. او شناور در شهری پر ازدحام و دارای جنون مصرف و کاغذ بازی و پارتی بازی و... حتی به افرادی که وام قرض الحسنه ازدواج می دهند مراجعه می کند.

البته کارگردان او را در میان کسانی چون او با سن بالاتر و پایین تر و با برازندگی بیشتر و کمتر در عرصه ای از پای در آمده تصویر می کند تا تماشاگر دچار سوء تفاهم نشود که او مثلاً تنبل، زیاده خواه، جاه طلب، خیال پرداز و... است و کار پیدا نمی کند.

فیلم بی پولی هیچ کس و نهاد را به طور مستقیم مقصر جلوه نمی دهد تا همه متهم به نظر بیایند. در شرایطی كه سینماگران بسیاری با دغدغه جشنواره ها دنبال سوژه های استثنایی هستند، ارزش كار حمید نعمت الله انتخاب و پرداخت جذاب و سينمايي معضلي اساسي اما به ظاهر ساده و ملال آور و دم دستی است که به قول تولستوی از بس آنها را می بینیم، عادت کرده ایم و دیگر نمی بینیم.

"مجتبی حبیبی"