هنر نیوز - پیگیری اشیا انتقال یافته در زمان جنگ ایران و روس// ارسال دو نامه برای سفارت سویس جهت پیگیری الواح هخامنشی

دبیر «دیده بان یادگارهای فرهنگی و طبیعی ایران» در گفت و گو با هنرنیوز؛

پیگیری اشیا انتقال یافته در زمان جنگ ایران و روس// ارسال دو نامه برای سفارت سویس جهت پیگیری الواح هخامنشی

دبیر «دیده بان یادگارهای فرهنگی و طبیعی ایران» گفت : رئیس قسمت حافظ منافع خارجی و رایزن سفارت سوییس به ما قول داد تا نامه دیده‌بان خطاب به دولت آمریکا را به مقامات تاثیر گذار آمریکا منتقل کند.
به گزارش هنرنیوز ، بهمن ماه سال ۱۳۸۷، بيش از ۵۰۰ نفر از اساتيد دانشگاه‌هاي بزرگ دنيا و بسياري از دانشمندان ايران‌شناس و باستان شناس از سراسر جهان نامه اعتراض‌آميزي را خطاب به رييس جمهور آمريكا درباره اقدام غيرقانوني دانشگاه شيكاگو نسبت به عدم بازگرداندن الواح هخامنشي به ايران و جلوگيري از مصادره اين الواح به امضا رساندند.

در بخشي از اين نامه آمد: «فارغ از بحث‌هاي حقوقي مربوطه، ما باستان‌شناسان امضا كننده از كشورهاي مختلف اروپايي، اقيانوسيه و آمريكا تاكيد مي‌كنيم كه الواح هخامنشي جزء مجموعه دارايي‌هاي فرهنگي يك كشور است و نبايد به عنوان دارايي‌هاي عمومي و متداول قلمداد شوند كه در نتيجه ارزش‌هاي مالي آن بتواند براي مقاصد پرداخت خسارت حقوقي مورد بهره‌برداري قرار گيرد، اشيايي عتيقه و ارزشمند متعلق به ميراث فرهنگي ايران در واقع متعلق به كل جامعه بشريت بوده و در نتيجه بايد در اختيار عموم مردم باقي بماند.»
اين اساتيد عمدتاً مربوط به دانشگاه‌ هاروارد، شيكاگو، پنسيلوانيا، سيدني، كمبريج، آكسفورد، دانشگاه تهران، دانشگاه تربيت مدرس، بولونيا، رم، هامبورگ، كيل، آكادمي علوم اتريش، تورنتو، مركز تحقيقات ملي فرانسه، كلمبيا و ميشيگان بودند.
از سوی دیگر دیده‌بان یادگارهای فرهنگی و طبیعی ایران دو نامه به سفارت سویس حافظ منافع آمریکا در ایران نگاشته و خواستار برگرداندن این الواح به ایران شده است . این در حالی است که حمید بقایی رییس سازمان میراث فرهنگی ، گردشگری و صنایع دستی کشور در نخستین نشست رسانه‌ای اش در سال جدید در پاسخ به پرسش خبرنگار هنرنیوز مبنی بر نقش سازمان‌های مردم‌نهاد در بازگرداندن الواح هخامنشی و ارسال نامه‌ای از سوی آنها به سفارت سوئیس حافظ منافع آمریکا در ایران گفت: به‌جز يكی دو نفر ايرانی مقيم آمريكا هيچ كسی به ما كمك نكرده است و نوشتن يكی دو نامه نيز هنر نمی‌شود. ما اعلام كرديم هر كسی از نظر حقوقی می‌تواند كاری انجام دهد، بگويد. حالا که کار به فرجام رسیده همه مدعی‌اند. هنرنیوز با رضا نیکپور دبیر «دیده بان یادگارهای فرهنگی و طبیعی ایران» و عضو ایکوموس (شورای بین‌المللی ابنیه و محوطه‌های تاریخی ) درباره روند ارسال این نامه ها به گفت و گو نشست . متن زیر حاصل این گفت و گو است.

هنرنیوز : با شنیدن حکم دادگاه تجدید نظر در مورد گل نوشته‌های هخامنشی چه حسی پیدا کردید؟
این خبر خوشایندی در بهار و سال نو برای دوستداران و علاقمندان میراث فرهنگی است که پس از سال‌ها تلاش برای باز پس‌گیری الواح هخامنشی رأی دادگاه تجدیدنظر مثبت و به نفع ایران بوده و رأی به توقف و باز پس دادن الواح دادند. ممکن است روند طولانی و سختی را گذرانیدم اما مهم آن است که حکم دادگاه را گرفتیم.جا دارد به سازمان میراث برای تلاش و پیگیری سرسختانه‌اش برای گرفتن وکیل و دنبال کردن پرونده تبریک گفت.

هنرنیوز : چه کسانی را در باز پس گیری رای دادگاه به نفع ایران دخیل می‌دانید؟
به نظرم افراد و گروه‌های زیادی در این قضیه دخیلند .ضمن اینکه بار عمده این کار سخت و پرهزینه ،بر عهده سازمان میراث فرهنگی بوده که عزمش قابل ستایش است . می‌توان گفت همه افراد از کسانی که با ارسال پیامک آگاهی بخشی کردند یا با ایجاد حساسیت افکار عمومی در وبلاگ‌ها و گروه‌های اینترنتی نسبت به این عمل زشت که به خاطر یک عمل موهوم در جای دیگری از دنیا رخ داده، تا سازمان میراث فرهنگی و پیگیری های وکیل ایران برای اثبات حقانیت ایران همه در این رویداد به حق فرهنگی دخیلند.
من به یاد دارم که حتی ایرانیان خارج کشور به صورت شخصی و گروهی چه تلاش‌هایی در این زمینه انجام دادند .حتی دانشجویان و پژوهشگر ان با ایجاد یک حلقه انسانی نمادین در دانشگاه شرق شناسی شیکاگو در جلو مخزن گل نوشته‌های هخامنشی مراتب اعتراض خود را بیان کردند.
از سویی دیگر تلاش‌های دانشگاه شیکاگو به دلیل پایبندی به اخلاقیات و به هر حال اصولی که از هر پژوهشگر و فرد نخبه‌ای که وزنه و اعتباری دارد، انتظار می‌رود، باعث خرسندی است . آنها در دادگاه اعلام کردند که کتیبه‌ها بنا به رسم امانت به دانشگاه شیکاگو سپرده شده و این دانشگاه تلاش زیادی برای جلوگیری از زیر سئوال رفتن اعتبار علمی و فرهنگی دانشگاهش به دلیل این اقدام دادگاه کرد.
سازمان‌های مردم نهاد نیز به اندازه توان ،ظرفیت نفوذ مادی و معنوی همسو و هم صدا با دیگر دوستان خواستار توقف حکم کتیبه‌هایی شد که سال 2004 حدود 300 تای آنها از سوی دانشگاه شرق شناسی شیکاگو به ایران تحویل داده شد و بعد از مجادلات و حکم دادگاه روند ارسال دیگر کتیبه‌ها متوقف شده بود .

هنرنیوز : گویا دیده بان دو نامه هم به سفارت سوییس حافظ منافع امریکا درایران ارسال کرده است؟
در وهله اول نامه‌ای خطاب به سفارت سوئیس نوشتیم و نظرمان را اعلام کردیم و طی آن نامه بر پایبندی به یکسری اصول و مسائلی که حق ما است ،تاکید کردیم . همچنین بر لزوم حقانیت ایران و حقوق کشورمان که همانا باز پس گیری کتیبه‌ها بود، پافشاری کردیم . این نامه در محافل علمی ایران و خارج از کشور و در رسانه‌های مختلف انتشار یافت. همان زمان رونوشت‌هایی از این نامه به وزارت امور خارجه، کمیته ملی یونسکو ،کمیسیون فرهنگی مجلس و سازمان میراث فرهنگی ارسال شد، که این فعالیت آغاز فشار همه ایرانیان داخل و خارج بود بر کشوری که مدعی طرفداری از فرهنگ است .هر چند این نامه با بی تفاوت سفارت سوئیس روبه رو شد ، اما در نامه دوم به سفیر سوییس ضمن ابراز تأسف از اینکه علی‌رغم تبلیغات این کشورها ،مبنی بر اهمیت نقش سازمان‌های مردم نهاد و افکار عمومی، نامه اول به نوعی با بی‌توجهی روبه رو شده ، از سفارت خواستیم پیرو این نامه وقت دیداری را با «وینکر» رئیس قسمت حافظ منافع خارجی و رایزن سفارت سوییس مهیا سازد. که وقتی را به ما دادند و در جلسه حضوری برخواسته‌هایمان پافشاری کردیم.
طی 45 دقیقه گفتگو برای این مقام مسوول تمام مشخصات کتیبه‌ها و جزئیات آنها و اینکه چرا ما بر حقانیت کشورمان در این دادگاه اصرار داریم ، توضیحاتی ارائه شد . همچنین از اقرار دانشگاه شیکاگو بر به امانت گرفتن این گل نوشته ها سخن به میان آمد که ماحصل این سخنان برای آنها بسیار جالب بود و قول مساعدت و پیگیری دادند . آنها از ما خواستند تا نامه ای انگلیسی خطاب به دولت آمریکا بنویسیم و این بار این نامه از سوی سفارت سوییس به عنوان واسطه به مراجع تأثیرگذار انتقال یابد. ما رونوشت این نامه را نیز مجدداً به سازمان میراث فرهنگی و وزارت خارجه فرستادیم . اینها گام کوچکی از سوی سازمان‌های مردم نهاد و در حد وسع آنها بود برای باز پس گیری الواح هخامنشی.

***پیگیری اشیاء انتقال یافته در زمان جنگ ایران و روس

هنرنیوز : آیا برنامه‌ای برای استرداد سایر اشیاء فرهنگی ایران در کشورهای دیگر دارید؟
کاری را که کار گروه پژوهشی دیده‌بان علاقه‌مند به ادامه آن است بحث موضوعی استرداد اشیاء و کالای فرهنگی و تاریخی است که در زمان جنگ از کشور خارج شده است .خوشبختانه ایران از امضاءکنندگان این کنوانسیون است . در این کنوانسیون آمده اگر اشیاء و کالاهای فرهنگی و تاریخی یک کشور در زمان جنگ از آن کشور خارج شود ،بعد از رسیدن به دوره آرامش و بعد از اثبات این قضیه، اشیاء قابل باز پس گیری است.
یکی از این پیگیری ها شامل اشیاء تاریخی فرهنگی است که در زمان جنگ ایران و روس، از بقعه شیخ صفی‌الدین اردبیلی توسط نیروهای روس خارج شد و به هر حال هم‌اکنون زینت بخش موزه کشور روسیه است.

هنرنیوز : این اشیاء شامل چه چیزهایی می‌شود؟
بیشتر یکسری ظروف چینی نفیس، لوسترهای گرانبها و اشیا نفیس دیگر است. ما معتقدیم اینها حق ملت و دولت ایران و به ناحق به چپاول رفته و ما فعلاً در بحث کارگروه پژوهشی در حال بررسی تعداد ، نوع و نحوه باز پس گیری آنها و درخواست از میراث برای اقدامی همسو جهت باز پس گیری این اشیاء هستیم.

مریم اطیابی