هنر نیوز - صنایع دستی گرفتار در هزار توی بی سامانی

صنایع دستی به عنوان هنر ماندگار و صنعت قابل تأمل با آن که می‌تواند سهم زیادی در پویایی چرخه‌های اقتصادی خانوارها داشته باشد با مشکلات عدیده‌ای رو به رو است.

به گزارش هنرنیوز، صنایع دستی هنری به یادگار مانده از اعصار گذشته که با فرهنگ، تمدن ، آداب و رسوم و تاریخ یک مملکت گره می‌خورد و علاوه برجنبه زیبایی و هنری در زندگی روزمره نیز کاربرد دارد. این هنر ماندگار و صنعت قابل تأمل با آن که می‌تواند سهم زیادی در پویایی چرخه‌های اقتصادی خانوارها داشته باشد با مشکلات عدیده‌ای رو به رو است. اگر بخواهیم نگاهی گذرا به آنچه پیش روی صنایع دستی کشورمان است داشته باشیم یادآوری این نکته ضروری است که در بسیاری از مناطق قابل تأمل کشور محلی برای عرضه و نمایش صنایع‌دستی وجود ندارد. این معضل مختص امروز صنایع دستی نیست بلکه سال‌ها است که این حوزه با این مشکلات دست و پنجه نرم می‌کند، آنچنان که حمید بقایی نیز بارها تاکید کرده بود‌ صنایع‌دستی کشور ما در سه حوزه تولید، تجارت و مصرف با مشکلاتی روبرو است که حل مشکلات بخش تجارت و فروش صنایع‌دستی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
امسال به مناسبت هفته صنایع دستی نمايشگاه بين المللی به همین عنوان 19 خردادماه در مصلای تهران آغاز به كار كرد که این نمایشگاه تا 27 خردادماه ادامه دارد.هر چند چشم علاقه‌مندان صنایع دستی، به رغم وجود برخی انتقادات در برگزاری نمایشگاه واقع در کاروانسرای خانات خیابان مولوی به جمال این نمایشگاه روشن شد، اما این مرکز نیز همچنان در بدو افتتاح با مشکلاتی مواجه بود. مسؤولان مصلا از ورود برخی محصولات صنايع دستی به عنوان مثال شطرنج، تخته‌نرد و سازهای سنتی جلوگيری به عمل آوردند. از طرفی در نخستين روز آغاز به كار اين نمايشگاه، ورودی‌های مصلا به در جنوبی آن محدود شده بود و بسياری از افراد برای ورود به این مرکز با مشکل مواجه شدند و حتی مجبور بودند آدرس نمایشگاه را از دو دستفروش کنار مترو جویا شوند و هیچ‌گونه تبلیغاتی جزء تبلیغات یک بانک، ورودی‌ها را مزین نکرده بود اما ظاهرا شرکت‌کنندگان در این نمایشگاه به کور سوی امیدی در این حوزه راضی بودند و سعی می‌کردند با حضور و پوشیدن لباس‌های محلی و در معرض دید قرار دادن هنرشان به جذب مشتری بپردازند.
نگاهی به اماکن فروش صنایع دستی این پرسش را در ذهن متبادر می‌سازد که چرا چنین نمایشگاه دائمی برای عرضه صنایع دستی حتی در پایتخت ایران دایر نیست
بیشتر علاقه‌مندان به صنایع دستی در پایتخت باید راهی خیابان ویلا یا بخشی از خیابان ولی عصر شوند، البته اگر پاساژی در ونک و زیر پل ستارخان را فراموش نکنیم. این پراکندگی در شهری مانند تهران یک ضعف عمده به حساب می‌آید .از سویی قرار بود محل سابق صنایع دستی کل کشور واقع در میدان ولی عصر به خانه صنایع دستی و بورس آن تبدیل شود، از این رو درب این مکان به مدت یک هفته بر روی عموم باز شد اما از آنجا که ساماندهی صحیحی روی قفسه‌ها که آثار نفیس نقره‌کاری و چوب در آنها قرار داشت انجام نشده ‌بود و از سویی دارهای بافتی هم در امنیت قرار نداشتند، درب این مکان برای همیشه روی عموم بسته شد و فقط خریداران عمده می‌توانند از این مکان بازدید کنند.
از سویی دیگر مشتری هنگام خرید تمایل دارد از قدرت انتخاب برخوردار باشد و از بین انواع گوناگون صنایع دستی، زیباترین، بهترین و در عین حال ارزان‌ترین‌ها را انتخاب کند، در حالیکه محصولات صنایع دستی در اغلب موارد نه از تنوع چندانی برخوردارند و نه ارزانند.این در حالی است که با حذف یارانه‌ها دست‌اندرکاران بخش تولید با بیشترین مشکل روبرو هستند .تهیه مواد اولیه، هزینه حمل و نقل و یا تهیه مصرف انرژی هایی مثل گاز ، آب یا برق در برخی از صنایع آنها را با مشکلات جدیدتری روبه رو کرده است.
از سویی دیگر صنایع دستی با مشکلات بزرگی دیگری هم دست و پنجه نرم می‌کند که بالابودن هزینه‌های تولید، کمبود برخی مواد اولیه، کمبود تنوع درتولید، نابسامانی فرآیند عرضه و فروش، شناخت ناکافی مردم نسبت به صنایع دستی و هجوم صنایع دستی خارجی به ویژه صنایع دستی چینی ازمهم ترین آنهاست.
هرچند طبق مصوبه‌ی هیات دولت در سفر استانی‌اش به اصفهان در خصوص ممنوعیت عرضه و فروش صنایع دستی خارجی در شهرهای تاریخی، در برخی از اماکن این شهرها از فروش صنایع دستی خارجی جلوگیری می‌شود اما به علت اینکه تعداد مراکز فروش محصولات صنایع دستی زیاد و در عین حال پراکنده است، در عمل نمی توان به صورت موثر در مورد آنها اقدام مؤثری انجام داد.
از سوی دیگر شاید عمده‌ترین مشکل صنایع دستی در دوره‌ی معاصر نداشتن متولی مشخص است که به این امر سر و سامان بدهد.
پراکندگی در تولید محصولات و نداشتن حق مالکیت معنوی برای هر اثر در قسمت‌های مختلف فرهنگی از دیگر مشکلات حوزه‌ی صنایع دستی است
چند متولی بودن حوزه‌ی صنایع دستی از گذشته و در نظر نگرفتن بازار و خواسته‌ی مخاطب، باعث ضعف این حوزه شده است.
مصوبه‌هایی که اجرایی نمی‌شوند یا دادن وعده وام و تسهیلاتی که برای گرفتن هرکدام از آنها باید چندین ضامن معتبر داشت و هر کس یکبار در دالان بوروکراسی اداری گرفتار آمده باشد عطایش را به لقایش می‌بخشد چه دردی می‌تواند از صنعتگر دوا می کند.
ازسویی ناآشنا بودن مردم به صنایع دستی و اطلاع رسانی ضعیف در مورد چگونگی تولید آثار باعث شده است که مردم تمایلی به صنایع دستی نداشته باشند.این ضعف اطلاع رسانی در عرصه های بین المللی بسیار مشهود است.
در خصوص تناسب عرضه و تقاضا نیز باید گفت باید ابتدا بسنجیم كه در سال‌های گذشته چه مقدار از آثار صنایع دستی به فروش رسیده است و یک نیازسنجی اساسی در این زمینه صورت گیرد.
بازاریابی مناسبی هم در کشورهای دیگر انجام نشده تا صنعتگر بر اساس سلیقه‌ی خریدار به تولید محصول بپردازد به همین دلیل بر اساس سلیقه‌ی شخصی به نسل‌های دیگر آموزش می‌دهند و این باعث بروز مشکلات در این امر می‌شود.
عدم ورود گردشگر خارجی به كشور هم یکی از دلايل عقب ماندن صنايع دستی از بازارهای جهانی است كه مسوولان با توجه به شرايط فرهنگی و بومی كشور بايد دنبال راهكارهايی برای جذب گردشگر خارجی به كشور باشند. بايد بدانيم كه بازار داخلی و خارجی از ما چه می‌خواهد. تا زمانی كه نياز واقعی بازار را نشناسيم، نمی‌توانيم جايگاه واقعی خود را پيدا كنيم.
مریم اطیابی