هنر نیوز - 40 سال نابسامانی در نگهداری اشیاء موزه هگمتانه

دبیر انجمن ایران شناسی کهن دژ در گفت و گو با هنرنیوز تاکید کرد؛

40 سال نابسامانی در نگهداری اشیاء موزه هگمتانه

دبیر انجمن ایران شناسی کهن دژ گفت : موزه هگمتانه 40 سال است به عنوان موزه موقت اشیاء حاصل از کاوشهای هگمتانه یادگار دوران مادها را در خود جای داده است.
بابک مغازه ای دبیر انجمن ایران شناسی کهن دژ در گفت و گو با هنرنیوز درباره کلیت وضعیت موزه‌های ایران در زمان کنونی و عدم استقبال مخاطبین از آنها گفت :متاسفانه موزه‌های ما عموماً شکل حرفه‌ای، پیشرفته و امروزی پیدا نکردند و با استانداردهای روز پیش نرفتند.
وی با اشاره به اینکه استانداردها ملاک‌های مختلفی دارند، اذعان کرد : به عنوان مثال اندازه و فضای موزه و نسبت آن ،به حجم اشیاء به نمایش گذاشته شده ،از اهمیت بسزایی برخوردار است . به این مفهوم که امروزه عموماً اشیاء بسیاری را در یک فضا کوچک به نمایش نمی‌گذارند، چرا که این امر درجه تأثیرگذاری دیداری محیط را کاهش می‌دهد و سبب می‌شود بینندگان استفاده کمتری از محیط و اشیاء موزه و تأثیرات فرهنگی آن داشته باشند که در کشور ما این معضل به صورت جدی وجود دارد.
مغازه‌ای از روش‌های بالا بردن تأثیرگذاری یک موزه را ایجاد مسیر علمی بازدید با توجه به دوره و یا هماهنگی وضعیت آثار با هم دانست و گفت: در برخی موارد چیدمان موزه‌ها به گونه ای است که آثار نه از لحاظ سیر تاریخی و نه از لحاظ جنسیت با هم هماهنگی ندارند .مثلا اثری از دوره اسلامی در کنار اثری از دوره اشکانی قرار دارد و یا ظرفی سفالین در کنار ظرفی مسین قرار گرفته است .
دبیر انجمن ایران شناسی کهن دژ یکی از روشهای آشنایی بازدیدکنندگان از تاریخ اشیاء را استفاده از گوشی‌های راهنما عنوان کرد و گفت : با دریافت و استفاده از این گوشی ها ، هنگامی که افراد و بازدیدکنندگان در مقابل هر شیء یا غرفه قرار می‌گیرند، این دستگاه به صورتی هوشمند اطلاعات لازم را در اختیار آنها قرار می‌دهد، که در موزه‌های کشور ما یا عموماً وجود ندارد و یا به تازگی در برخی از آنها به صورت آزمایشی استفاده می‌شود (اصفهان چهل‌ستون).
وی با بیان اینکه یکی از مشکلات موزه‌ها وجود راهنمایانی بی انگیزه در موزه‌ها و کاخ موزه‌ها است، یادآور شد: این افراد می‌باید عموماً توضیح کامل و جامع با شیوه بیانی خاص به مراجعه‌کنندگان ارائه دهندتا بازدیدکنندگان با علاقه آثار را دنبال کنند. این در حالی است که در بدو ورود به موزه ما شاهد حضور یا نشستن آنها در گوشه‌ای از موزه ، جایی دور از انظار هستیم . همچنین هنگام مراجعه به این افراد یا با بی‌علاقگی و بی‌انگیزگی آنها روبه رو می‌شویم و یا اطلاعات آنها فاقد پویایی و تازگی بوده و حتی گاهی با نوشته‌های کنار آثار تناقض دارد.
مغازه‌ای تاکید کرد :یک راهکار دیگر برای جذب بیشتر مخاطب و عدم سردرگمی آنها در موزه‌های بزرگ یا کاخ موزه‌ها تقسیم‌بندی مراجعه‌کنندگان هنگام ورود، به دسته‌های کوچکی با توجه به سن ، علاقه‌مندی یا تخصص است .
این فعال میراث فرهنگی افزود : با توجه به شرایط آن گروه ،باید راهنمای مورد نظری را در اختیار آنها قرار داد تا در کل بازدید این گروه را همراهی نموده و راهنمایی‌های لازم را ارائه دهد که این مهم تنها در برخی از موزه‌های کشور همچون موزه جواهرات ملی اجرا می‌شود که البته بسیار خوب جواب داده است.
وی وجود توضیحات کامل کتبی در کنار اشیاء موجود در ویترین‌ها و شماره‌گذاری آنها در صورت وجود نمونه‌های مشابه را از دیگر موارد ضروری ارزیابی و تصریح کرد : نورپردازی و قفسه چینی متفاوت و جذاب در کنار شبیه‌سازی برخی از فضاهای تاریخی و فرهنگی که شیء متعلق به آنجا است و طی کاوش از آن محیط به موزه آورده شده ، در کنار یا داخل آن قفسه ،می‌تواند از موارد جذاب و قابل توجه در یک موزه باشد.
دبیر انجمن ایران شناسی کهن دژ همچنین به ایجاد فضای آموزشی و پژوهشی از جمله فضای آموزشی برای کودکان اشاره کرد و افزود : با توجه به دلایل عنوان شده، عدم معرفی درست همراه با تأثیرگذاری فرهنگی در این بناها و نبود تبلیغات صحیح سبب شده ما شاهد وضعیت رو به رکود موزه‌ها در روزگار کنونی باشیم.
وی خاطر نشان کرد : ما باید از سنین کودکی فرزندانمان را با ارزش‌های فرهنگی – تاریخی آشنا کنیم اما متاسفانه فضای موزه‌ها فاقد چنین روح آموزشی – پرورشی هستند.
مغازه‌ای در مورد وضعیت موزه‌ها در استان همدان توضیح داد : موزه های این استان عموماً مثل دیگر استان‌ها از استانداردهای نوین جهانی برخوردار نیست البته تلاش‌هایی صورت گرفته اما ساخته نشدن موزه علمی و جدید ، نبود امکانات لازم و تبدیل گاه اجباری برخی از فضاهای موجود به موزه از جمله مشکلات عمده موزه‌های همدان است.
وی موزه هگمتانه را نمونه ای از فضاهایی دانست که فاقد استانداردهای لازم برای نگهداری اشیاء هستند.
دبیر انجمن ایران شناسی کهن دژ ادامه داد: این موزه ابتدا یک مدرسه در محوطه تاریخی هگمتانه بوده که بعد از مدتی تبدیل به انباری اشیاء اکتشافی شده و با گذشت زمان به موزه موقت بدل شده است . اکنون 40 سال است اشیاء هگمتانه در این موزه موقت نگهداری می‌شوند. طبیعتاً چنین مکانی به عنوان مهمترین موزه استان همدان با توجه به تاریخ ، تمدن و ظرفیت‌های موزه‌ای شهر همدان از شرایط و امکانات لازم برای تبدیل شدن به یک موزه پیشرفته بی بهره است .
مغازه ای یادآور شد :همدان، اولین پایتخت شهرنشینی در ایران در ۲۷۰۰ تا ۲۵۵۰ سال پیش بوده‌است.این شهر را نخستین شاه ماد بنیان نهاد .همدان پایتخت تابستانی شاهان هخامنشی و اشکانی نیز بوده‌است.
این فعال میراث فرهنگی توضیح داد: از دوره هخامنشیان علاوه بر سنگ نوشته‌های میخی گنجنامه همدان ،تعداد قابل توجهی اشیاﺀ زرین ،سیمین و نیز بقایای کاخهای سنگی به یادگار مانده‌ است .همچنین از دوره‌های سلوکی وا شکانی در همدان گورستان پارتی برجای مانده از سویی دیگر در دوره ساسانی شهر همدان یکی از ضرابخانه‌های این حکومت بوده و سکه‌های متعددی از این دوره موجود است .آیا واقعا شهری با چنین پیشینه از یک موزه استاندار و در خور شهر همدان برخوردار است.
وی همچنین موزه حیات وحش همدان را جزء بزرگترین موزه‌های حیات وحش کشور برشمرد و گفت :این موزه از وضعیت نسبتا مناسبی برخوردار است . شکل به نمایش در آمدن آثار و شبیه‌سازی محیطی از مواردی است که این موزه را در زمره موزه‌های در خور توجه قرار می دهد اما همین موزه نیز به دلیل کمبود جا و حجم بالای آثار از فشردگی بیش از اندازه رنج می‌برد.
مغازه ای با اشاره به اینکه همدان فاقد موزه تاریخ و باستان شناسی است ،بیان کرد: به تازگی موزه‌ای در زمینه تاریخ و باستان شناسی در حال احداث است که امیدواریم با ساخت آن موزه برخی از مشکلات و کاستی‌ها در حوزه فرهنگ و تاریخ در استان همدان مرتفع شود.

مریم اطیابی