هنر نیوز - موزه هنرهای معاصر شاهنامه شاه طهماسب را منتشر می‌کند

موزه هنرهای معاصر شاهنامه شاه طهماسب را منتشر می‌کند

دکتر غلامعلی حداد‌عادل امروز در حاشیه همایش «هزاره شاهنامه» و هنگام بازدید از تعدادي برگ‌هاي شاهنامه شاه طهماسب گفت: امسال کتاب شاهنامه شاه‌طهماسب توسط انتشارات موزه هنرهای معاصر تهران منتشر خواهد شد.
رییس کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی در گفتگو با خبرنگار هنرهای تجسمی هنرنیوز اظهار داشت: محموعه‌ای از 118 نگاره از 256 نگاره شاهنامه شاه طهماسب که در ایران است و تعدادی که در خارج از کشور است در شکلی نفیس توسط انتشارات موزه هنرهای معاصر تهران به دو زبان منتشر خواهد شد.
پیش از این و در سال 89 بهمن نامور مطلق دبیر فرهنگستان هنر از انتشار شاهنامه شاه طهماسب در آینده نزدیک خبر داده بود.
ذکر این نکته ضروری است که شاهنامه شاه طهماسب، نفيس‌ترين شاهنامه عصر صفوي با ‌٢٥6 مجلس نقاشي از افسانه‌ها، اساطير و داستان‌هاي شاهنامه به‌شمار مي‌رود كه با منظومه‌ي حماسي در يك‌هزار و ‌٢٠٠صفحه به خط نستعليق درآمده است.تاریخ آغاز شاهنامه‌ی طهماسبی به دوره‌ی سلطنت شاه اسماعیل صفوی، احتمالا به سال ٩٢٨ هـ.ق - یعنی دو سال قبل از فوت شاه اسماعیل صفوی (٩٣٠ هـ.ق) - باز می‌گردد. پس از شاه اسماعیل، پسرش طهماسب اول (٩١٩ تا ٩٨۴ هـ.ق، که در زمان شاه شدن ١١ سال سن داشت) کار را دنبال کرد. کار تصویرسازی شاهنامه احتمالا ٢ سال به طول انجامید.
این شاهنامه پس از تکمیل، مدت حدود چهل سال (از ٩۴۶، سال احتمالی تکمیل شاهنامه تا ٩٨٢ هـ.ق سال خروج آن از ایران) در دربار صفوی باقی ماند. در سال ٩٨٣ هـ.ق سلطان سلیم دوم در دربار عثمانی زمام امور را به دست گرفت. در همین سال شاه طهماسب صفوی به منظور تحکیم روابط و حفظ مناسبات سیاسی و نیز به منظور تبریک ِ به تخت نشستن سلطان سلیم دوم، هیأتی به دربار عثمانی اعزام داشت. به گفته‌ی بوداغ قزوینی در «جواهر الاخبار» این هیأت به سرپرستی شاه‌قلی، حاکم ایروان، مرکب از ٣٢٠ نفر از مقامات دربار و ۴٠ نفر بازرگان بوده است که هدایایی با تعداد اغراق‌آمیز ١٩ هزار شتر با خود حمل می‌نموده‌اند. این هدایا شامل قرآن‌های تذهیب شده، دیوان‌های مُصوَّر، قالی، جواهرات و پارچه‌ی زربفت بوده است. به احتمال زیاد این شاهنامه‌ی نفیس در همین سال (٩٨٣ هـ.ق) از کتابخانه‌ی شاهی صفویان خارج و به همراه سایر هدایا به دربار عثمانی اهدا شده است. این اثر نفیس تا اوایل قرن نوزدهم در دربار عثمانی بوده و دیگر خبری از آن به دست نیامده تا این که در سال ١٩٠٣ م./ ۱۲۸۲ خ. در نمایشگاه آثار هنر اسلامی در موزه‌ی هنرهای تزیینی پاریس به نمایش گذاشته می‌شود. صاحب آن در این زمان «بارون دو روچیلد» است.سال ‌١٩٥٩ ميلادي آرتور هوتن، بازمانده‌ي كارخانه‌هاي بلورسازي كورنينگ آن‌را از نوه بارون روچيلد خريده و شاهنامه طهماسبي در محافل هنري اروپا به "شاهنامه هوتن" تغيير نام مي‌دهد. او سال ‌١٩٧٠ براي رهايي از بدهي مالياتي، ‌٧٨ صفحه از اين شاهنامه را به موزه‌ي متروپوليتن هديه مي‌كند. اواسط دهه ‌١٩٧٠، نامه‌اي به دولت ايران مي‌نويسد و پيشنهاد مي‌كند باقي نسخه را به قيمت ‌٢٠ ميليون دلار به ايران بفروشد. اما گويا دولت ايران كه در آن زمان دچار كمبود منابع ارزي است، موفق به خريد بقيه‌ي نسخه‌ها نمي‌شود. پس از آن هفت مجلس از نقاشي‌هاي شاهنامه در حراج كريستي لندن به قيمت ‌٣/١ ميليون دلار حراج مي‌شوند. چند سال بعد، ‌٤١ نقاشي در گالري اگينو در لندن فروخته مي‌شوند و از آن ميان تنها يك نسخه براي موزه‌ي تازه‌ تاسيس رضا عباسي خريداري مي‌شود. سال ‌١٣٦، هوتن برگ‌هاي باقي مانده از شاهنامه طهماسبي را به‌طور اماني به بانك لويدز لندن مي‌سپارد و از كريستي مي‌خواهد آن‌ها را هم حراج كند. كريستي هم در طي دو سال ‌١٤ برگ از اوراق شاهنامه را مي‌فروشد. همزمان با درگذشت هوتن، از ‌٢٥8 مجلس نقاشي هاي نسخه، ‌١١٨ مجلس باقي‌مانده است. بنا بر اين گزارش، سال ‌١٣٧٢ دولت ايران با پيشنهاد فرزند هوتن كه بنا به وصيت پدر مامور فروش شاهنامه شاه طهماسبي شده است، موافقت مي‌كند و براي بازپس‌گيري اين شاهنامه يكي از تابلوهايي را مي‌گويند در ايران قابل نمايش نبوده، با ‌١١٨ برگ از شاهنامه طهماسبي معاوضه مي‌كند بنابراين تابلوي زن شماره سه دكونينگ به‌خانواده هوتن و ‌١١٨ برگ باقي‌مانده از شاهنامه‌ي طهماسبي، به ايران بازمي‌گردد.
لازم به ذکر است؛ همايش بين‌المللي هزارمين سال سرايش شاهنامه، ‌با حضور برخي از معروف‌ترين فردوسي شناسان، شاهنامه پژوهان و استادان زبان و ادبيات فارسي از كشور هاي ايران، انگلستان، آلمان، تاجيكستان، لهستان، ‌امريكا، هلند، افغانستان، گرجستان و ... در روزهاي 24 و 25 اردي‌بهشت ماه در تهران برگزار شد که در همين راستا مهمانان اين همايش امروز ساعت 9:00 صبح از نمايشگاه منتخبي از آثار ايراني گنجينه موزه هنرهاي معاصرتهران در رشته هاي نقاشي، نقاشيخط، خوشنويسي، نگارگري ، عكاسي، هنرجديد و همچنين تعدادي از برگ‌هاي شاهنامه شاه طهماسب كه از آثار با ارزش و شاخص گنجينه ايراني موزه هنرهاي معاصر تهران مي باشد بازديد کردند.