یک باستان شناس تاکید کرد: گنجاندن مجازات براي عاملان تخريب ميراث فرهنگي زير آب در قانون تعزيرات ضروری است.
به گزارش خبرنگار ميراث فرهنگی هنرنیوز، نشست آموزشی كنوانسيون حفاظت از ميراث فرهنگی زير آب صبح امروز (دوشنبه، 30 خردادماه) در دفتر كميسيون ملی يونسكو برگزار شد.
در ادامه‌ي اين نشست، محمد ميرشكرايي مهم‌ترين نتيجه‌ي تصويب كنوانسيون حفاظت از ميراث فرهنگي زير آب را توجه به ارزش‌ها دانست.
اين مردم‌شناس تشریح كرد: هميشه ابعاد مختلفي از ميراث فرهنگي و به‌طور كلي، فرهنگ مورد توجه بوده‌اند، ولي بيشتر صورت‌هاي مادي آن‌ها مورد توجه مردم و دست‌اندركارها قرار گرفته است.
وی ادامه داد: با اين حال، در ميان كنوانسيون‌هاي متفاوتي كه تصويب شده‌اند، يكي از لازم‌ترين آن‌ها همين كنوانسيون حفاظت از ميراث فرهنگي زير آب است. البته بنا بر آنچه در تاريخ رخ داده است، ميراث فرهنگي و آثاري را كه مربوط به آن هستند، نه‌تنها روي زمين و زير آب، بلكه به گمانم در آينده، در آسمان‌ها نيز خواهيم يافت.
میرشکرایی درباره‌ي ضرورت و اهميت تصويب چنين كنوانسيوني، گفت: مهم‌ترين نتيجه‌ي تصويب اين كنوانسيون، توجه به ارزش‌هاست، يعني به ارزش‌هايي در هر كدام از آن‌ها توجه شده است كه به‌طور معمول روبه فراموشي هستند و اگر عاملي نباشد كه به آن‌ها بپردازيم، زمان زيادي طول نخواهد كشيد كه ديگر آن‌ها را نخواهيم داشت.
وي اضافه کرد:اين دانش درباره‌ي اين‌كه در چه مكان‌هايي چشمه‌ي آب گرم وجود دارد يا چه مكان‌هايي محل جمع‌شدن صدف‌ها و توليد مرواريد‌ها هستند، حاصل سال‌ها تجربه‌ي غواصان است وسبب شده یک شناخت علمي به‌دست آيد.
این مردم شناس تاکید کرد: اگر به اين نوع اطلاعات و راه كسب آن‌ها توجه نكنيم، براي هميشه باقي نخواهند ماند.
وی یادآور شد: اكنون بسياري از صدف‌ها با توجه به آلودگي‌هايي كه وجود دارد، در حال از بين رفتن هستند. بنابراين بايد چنين دانشي را حفظ كنيم تا بتوانيم صورت علمي به آن‌ها دهيم و از آن حفاظت كنيم.
ناصر نوروززاده چگيني از دیگر مدعوین این جلسه بود که در طی سخنانی مسائل مهمی درباره‌ي ميراث فرهنگي زير آب ایران را مطرح كرد.
اين باستان‌شناس اظهار کرد: در چند دهه‌ي اخير، ميراث فرهنگي زير آب در اثر ايجاد تأسيسات نظامي، صنعتي و تجاري و فعاليت‌هاي غيرمجاز جويندگان گنج در مخاطره‌ي جدي قرار گرفته است و براي مهار عوامل آسيب‌زاي بالقوه و بالفعل، همه موظف به به‌كارگيري ابزار قانوني در اين حوزه و همكاري‌هاي منطقه‌يي و بين‌المللي هستيم.
وی با اشاره به اين‌كه امسال سال ميراث فرهنگي آب نام‌گذاري شده است، تاکید کرد: در كنار كنوانسيون‌هاي مختلفي كه تدوين شده بودند، كشورهاي مختلف ذي‌نفع در حوزه‌ي ميراث فرهنگي زير آب قوانين و ضوابط خود را نيز داشتند.
چگینی اضافه کرد: كشورهايي مانند تونس، پرتغال، چين، آمريكا، استراليا و انگليس كه تلاش مي‌كردند، از طريق اين ضوابط مديريت اين كار را نيز انجام دهند. هرچند هنوز نگاه تجاري نيز نسبت به ميراث فرهنگي زير آب وجود دارد. به اين ترتيب، آگاهي عمومي در دهه‌هاي گذشته به تدوين قوانين نحوه‌ي برخورد با ميراث فرهنگي زير آب منجر شده است.
وي عنوان کرد: از اهداف اصلي كنوانسيون حفاظت از ميراث فرهنگي زير آب علاوه بر حفاظت از ميراث فرهنگي در آب‌هاي داخلي به حفاظت از بقاياي ميراث فرهنگي در مجمع‌الجزاير و آب‌هاي آزاد مي‌توان اشاره كرد.
چگینی افزود: همچنين كشورها موظف شده‌اند تا به‌صورت مشترك يا مستقل از بهترين امكانات در اين حوزه استفاده كنند.
وی خاطرنشان کرد: تثبيت شرايط، نگهداري از آثار در درازمدت و كاوش باستان‌شناسي از مهم‌ترين اقدامات ذكرشده در كنوانسيون هستند.
وی بخشی از این کنوانسیون را تشریح کرد و گفت :به هيچ‌وجه نبايد از ميراث فرهنگي زير آب بهره‌برداري تجاري شود. همچنين بايد از هرگونه مداخله و خارج كردن اثر از محيط خود پرهيز كرد. توسعه‌ي مستمر سطح توان علمي با ارتقاي سطح دانش دانشگاهي و دستيابي به آخرين دستاوردها و تربيت نيروي لازم از موارد ديگري است كه در كنوانسيون به آن‌ها اشاره شده است.
این باستان شناس درباره‌ي تعريف ميراث فرهنگي زير آب، اظهار کرد: تمام نشانه‌هاي زندگي بشري كه مشخصه‌هاي تاريخي، فرهنگي و باستان‌شناسي را در دوره‌هاي مشخص يا دست كم 100 سال دارند، در اين تعريف قرار مي‌گيرند كه شامل مكان‌ها، سازه‌ها، بقاياي انساني، محيط طبيعي، كشتي‌ها و هواپيماهاي مختلف مي‌شوند.
وی اضافه کرد:همچنين از آنجا كه بخش بزرگي از ميراث فرهنگي زير آب به كشتي‌ها مربوط مي‌شود، در حوزه‌ي كشتي نيز تعريفي وجود دارد، به اين ترتيب كه كشتي يك شيء از اموال منقول است كه از چند جهت با انسان قابل مقايسه است، مانند اين‌كه هويت مشخص و تاريخ ساخت دارد، تابعيت، شناسنامه و نام نيز دارد.
این کارشناس میراث فرهنگی تاکید کرد: غرق شدن كشتي‌ها در مسافرت‌ها يا دريانوردان در زمان جنگ‌ها و اتفاق‌هايي مانند سيلاب‌ها و سونامي‌ها جزو ميراث فرهنگي زير آب محسوب مي‌شود.
وی درباره‌ي ميراث فرهنگي زير آب در ايران، توضیح داد: با وجود اين‌كه ايران خيلي دير به ماجرا وارد شد، ولي به‌دليل ظرفيت‌هاي زيادي كه دارد، بايد به آن توجه ويژه‌اي داشته باشد.
چگینی گفت : در اين حوزه، مناطق مختلفي در ايران وجود دارد كه از جمله‌ي آن‌ها به خليج فارس و آثاري كه در آن كشف شده است، بقاياي كشتي در انزلي و نيز بركه‌ي تخت سليمان، درياچه‌ي اروميه و درياچه‌ي نمك مي‌توان اشاره كرد.
وی تاکید کرد: با توجه به شرايط موجود در كشور بايد يك چارچوب مناسب براي بررسي، مديريت و حفاظت از ميراث فرهنگي زير آب تهيه شود. همچنين گنجاندن مجازات براي عاملان تخريب ميراث فرهنگي زير آب در قانون تعزيرات، عضويت سازمان ميراث فرهنگي در شوراي اقيانوس‌شناسي، آموزش بخش نظامي و انتظامي كشور درباره‌ي حوزه‌ي ميراث فرهنگي زير آب، تدوين آيين‌نامه‌ي اجرايي كنوانسيون، ارزيابي ظرفيت‌ها و قابليت‌هاي فني و تجهيزاتي كشور در حوزه‌ي ميراث فرهنگي زير آب، ايجاد يك پايگاه مستقل پژوهشي در خليج فارس يا درياي خزر، ايجاد يك موزه‌ي تخصصي ميراث فرهنگي زير آب و بررسي راهكارهاي آموزش نيروي كارشناس در اين حوزه از مواردي هستند كه توجه و رسيدگي به آن‌ها اهميت دارد.
