کارگاه مشورتی نقش اکو کمپ‌های توریستی در توسعه پایدار طبیعت‌گردی در منطقه نمونه گردشگری متین آباد برگزار شد.
به گزارش هنرنیوز، در میزگرد اول این کارگاه به بررسی تعاریف پایه اکوکمپ‌ها و توسعه پایدار، مقیاس و ادبیات توسعه در اکو کمپ پرداخته شد.
حاضران در این جلسه عنوان کردند که توسعه پایدار، بهره‌برداری پایدار از اندوخته‌ها و ظرفیت‌های طبیعی برای پذیرش آستانه‌ای از سرویس دهی و خدمات است. در این نوع توسعه انسان انتخاب می‌کند که کیفیت زندگی انسان نسبت به نسل گذشته ارتقا یابد، در عین حال این ارتقا سبب شود نسل آینده از مواهب زندگی طبیعی نسل‌های گذشته بهره‌مند شوند.
ادامه این طرز تفکر منجر به تشکیل کنفرانس ریو در یک فرم و شکل رسمی در سال 1992 میلادی شد.در این کنفرانس کارگروه‌های مختلف تشکیل شد و توسعه پایدار از مرحله ابتدایی، ارکان مختلف سیاسی، فرهنگی-اجتماعی و اقتصادی جوامع را در بر گرفت و مفاهیم بسیار زیادی از دل آن درآمد که از جمله توسعه پایدار اکوتوریسم است.
در این کارگاه همچنین با اشاره به تفاوت توسعه پایدار و پایداری توسعه مطرح شد که توسعه پایدار توسعه‌ای است که همراه با رعایت شاخص‌های پایداری باشد، در حالی که در پایداری توسعه مهم آن است که روند توسعه ادامه یابد و شاخص‌های پایداری مثل حفظ محیط، فرهنگ و جامعه مد نظر نیست
در این جلسه حضار یادآور شدند که در سال 1970 میلادی به تفاوت این دو مفهوم پرداخته شده اما در ایران مخصوصاً در حوزه گردشگری همچنان پایداری توسعه بر توسعه پایدار ارجحیت دارد.نمونه‌ای اقدام کنونی ایران در سالهای اولیه مطرح شدن اکوتوریسم به عنوان راه حلی برای توسعه پایدار در آلمان رخ داد.
در آلمان از اکوتوریسم جهت توسعه پایدار استفاده شد اما این مفهوم مسیر برعکسی را طی کرد و اثرات منفی و آسیب‌های احداث هتل، راه و پل سبب شد آنها برای توسعه پایدار به الگوهای سنتی باز گردند.
در عین حال به این مساله اشاره شد که در سال 80 میلادی تولید سالیانه کره زمین با مصرف برابر شد و پس از آن همواره مصرف از تولید گوی سبقت گرفت به همین دلیل این مسأله مطرح شد که چیدمان و طراحی توسعه در زیست بومی که انسان زندگی می‌کند باید به گونه‌ای باشد که در کمینه انتظار، تولید و مصرف برابر باشد. بدین معنا که بشر به جای استفاده از منابع به سراغ تاراج اندیشه در حوزه محیط زیست و منابع طبیعی نرود.
در ادامه کارشناسان یادآور شدند همه می‌گویند ایران 12 میلیون هکتار منابع طبیعی دارد در حالی که ایران 1میلیون هکتار منابع طبیعی دارد( مقداری که جنگل‌ها رشد می‌کنند و محصول می‌دهند بدون آنکه اندوخته یا ذخیره آن از بین برود) و مابقی اندوخته است.همچنین ارزش منابع طبیعی جهان 33 تریلیون است که 12 درصد ارزش منابع طبیعی ازآن ایران است. از سویی دیگر نباید این مسأله را از یاد برد که 7/89 درصد سرزمین ایران خشک است.
همچنین در این جلسه به تقسیم‌بندی شاخص‌هایی که بیانگر از بین رفتن پایداری یک سرزمین است اشاره شد.
اکوتوریسم یک سرزمین شامل اکوتوریسم جنگلی، مرتعی، بیابانی و تالابی است که هر کدام ویژگی خاص خود را دارند. به عنوان مثال ایران در جرگه بیابانی( سرزمین فراخشک، نیمه خشک و خشک) قرار دارد و مستعد جریان بیابان زایی است. شاخص‌های بین‌المللی که در این حیطه مورد بررسی قرار می‌گیرد شامل افت سطح، میزان نفوذپذیری آب در خاک یا ترک برداشتن زمین و فرونشست زمین است که اگر جدی گرفته نشود منجر به بیابان زایی می‌شود، آنچنانکه فعالان و کارشناسان محیط زیست ایران هشدار داده‌اند هم اکنون بسیاری از منابع طبیعی به دلیل بی توجهی به این هشدارها علی رغم تزریق پول و منابع قابل برگشت نیست نمونه این مناطق بویین زهرا ، قهاوند و دامنه سبلان است.
همچنین در این کارگاه به این موضوع اشاره شد که توسعه پایدار شاخص‌های عملیاتی دارد و یکی از موضوعات مهم در توسعه پایدار جانمایی است که بعضاً در بسیاری از موارد توسعه، تشخیص جانمایی اشتباه بوده است.همچنین اگر قرار است از اکوتوریسم برای بهره‌وری توسعه پایدار استفاده شود باید این موضوع مد نظر قرار گیرد که جانمایی بسیاری از زیر ساخت‌های گردشگری اشتباه بوده و به حریم‌های تاریخی-طبیعی ضربه وارد کرده است مانند عبور جاده از پارک ملی گلستان.
اجرا پیش از مطالعه از موارد دیگر زیان‌باری بود ب که در این کارگاه مورد توجه قرار گرفت،چرا که هدف اکوتوریسم استفاده کمتر از منابع طبیعی و درآمدزایی بیشتر است، با این هدف که کمترین آسیب به منابع طبیعی وارد شود. اما در کشور ما توسعه پایدار دقیقاً روند عکس را طی می‌کند تا آنجا که ما از منابع طبیعی بهره می‌گیریم، آن را مصرف می‌کنیم تا درآمد بیشتری کسب کنیم، در حالی که درست عکس این قضیه در دنیا صادق است.
اکوتوریسم سفری مسوولانه به مناطق طبیعی است با حفظ محیط زیست و بهبودی زندگی جامعه محلی . کارشناسان در این جلسه ضمن اشاره به این موضوع و این مطلب که گاهی
بین سازمان محیط زیست و جنگل‌ها و مراتع تقابل وجود دارد، اظهار کردند اینکه درهای یک منطقه به دلیل حفاظت آن یا قرار گرفتن در پارک ملی به روی گردشگر بسته شود نه پایدار است نه خردمندانه. بلکه ما باید ضمن مدیریت چشم‌اندازها و مواهب طبیعی به حقوق گونه‌های طبیعی و جانوری احترام بگذاریم و همزمان سازو کاری را در پیش بگیریم که جوامع محلی از مواهب طبیعی بهره‌مند شوند اما خسارت وارد نکنند تا آنجا که مجبور شوند به جای بهره‌مندی از منابع طبیعی به سراغ اندوخته‌های طبیعی بروند. بنابراین باید ظرفیتی ایجاد کرد تا انسانها از یک عرصه طبیعی و جنگلی بهره‌مند شوند و در آن عرصه احساس آرامش کنند به شرط آنکه سفرشان مسوولانه و خردمندانه باشد.
آنها یادآورشدند: سازمان محیط زیست در طرح‌های اخیرش در مناطق حفاظت شده باید یک منطقه برای گردشگری و ظرفیت سازی فرهنگی در حوزه محیط زیست ایجاد کند.
در این جلسه بر اکوتوریسم پایدار با هدف آموزش نیزتاکید شد. اکوتوریسمی که علاوه بر مدیریت پایدار باید به شاخص‌های اقتصادی، زیست محیطی، اجتماعی فرهنگی و سیاسی توجه کرد.
شاخص سیاسی در این نوع توسعه یعنی تقسیم قدرت در فرآیند تصمیم گیری، اما باید توجه داشت در مبحث توسعه بیشتر به شاخص اجتماعی و اقتصادی توجه می‌شود.از سویی دیگر باید این نکته را نیز مورد توجه قرار داد که در گردشگری شاخص توسعه بیشتر بر بخش انسانی تاکید دارد. بنابراین بر اساس این شاخص‌ها به راحتی می توان تشخیص داد اکوتوریسم تعریف شده در منطقه مربوطه پایدار است یا خیر.
همچنین در این جلسه مسوولان سازمان میراث فرهنگی اصفهان گلایه‌ای را مبنی بر مشاوره و امکان سنجی اشتباه از سوی کارشناسان مطرح کردند به گونه‌ای که از1 هزار و چهار صد طرح مطالعاتی در استان اصفهان حتی یک طرح مورد مخالفت کارشناسان دانشگاهی قرار نگرفته در حالی که به عنوان نمونه یکی از طرح‌ها احداث هتل در مرکز کلاه قاضی بوده است که حتی مسوولان هم تشخیص می‌دهند این طرح اشتباه است.
آنها این پرسش را مطرح کردند که با توجه به اینکه بسیاری از طرح‌های مطالعاتی توسط کارشناسان دانشگاهی یا اجرایی بررسی می‌شود و در حالی که سازمان تلاش می‌کند طرح‌های مطالعاتی کارشناسانه باشد، چرا متخصصان مربوطه همه طرح‌ها را تایید می‌کنند؟!
