مشاور برنامه‌ریزی انجمن خانه فرهنگ جاودان شیراز گفت: هیچ کدام از موزه‌های ما از لحاظ چیدمان، ساخت بنا و تبلیغات برای جذب مخاطب ساخته نشدند تا آنجا که حتی تعدادی از موزه‌داران ما از نرفتن مردم به موزه خوشحال‌ترمی‌شوند.

امین طباطبایی مشاور برنامه‌ریزی انجمن خانه فرهنگ جاودان شیراز در گفت و گو با هنرنیوز با در پاسخ به این پرسش که موزه ها در دنیا با چه نگاهی احداث شدند ؟ گفت : در دنیا به موزه‌ها به چشم سرمایه فرهنگی نگاه می‌شود. سرمایه‌گذاری که از حوزه فرهنگی به حوزه اقتصادی می‌رسد ،نگاهی که اصلاً در ایران وجود ندارد. در واقع موزه‌ها در ایران آرشیوی از اشیاء هستند که سود اقتصادی به همراه ندارند.

وی با اشاره به اینکه در دنیای امروز زمانی که چرخه اقتصادی حوزه‌ای نچرخد، زیر ساخت‌های آن حوزه را به وجود نمی آید، تاکید کرد: هیچ کدام از موزه‌های ما از لحاظ چیدمان، ساخت بنا و تبلیغات برای جذب مخاطب ساخته نشدند تا آنجا که حتی تعدادی از موزه‌داران ما از نرفتن مردم به موزه خوشحال‌ترمی‌شوند، چون معتقدند مردم به موزه ها آسیب می‌رسانند.

طباطبایی گفت: وقتی در سطح کلان به موزه‌ها نگاه شود، قطعا نوع نگاه به زیر ساخت‌ها و سیستم محافظت از موزه نیز متفاوت می‌شود. در آن هنگام به موزه به مثابه یک سرمایه نگریسته می‌شود و از مخاطب به عنوان عنصری، برای پویایی چرخه اقتصادی این سرمایه استفاده می گردد . این نگاه به دنبال خود برنامه ریزی کوتاه مدت ، میان مدت و بلند مدت به همراه دارد و علاوه بر رشد فرهنگی جامعه در راستای اعتلای آن فرهنگ سودآور نیز خواهد بود.

دبیر دومین نشست تشکلهای میراث فرهنگی خاطر نشان کرد : سازمان میراث فرهنگی به عنوان اساسی‌ترین نهاد متولی، نیرو و دانش فنی کامل را در مورد موزه‌ها دارا است اما با توجه به این پتانسیل سوالی که مطرح می‌شود این است که چند موزه در سطح استاندارد درکشور وجود دارد. بی شک تعداد موزه‌های استاندارد به تعداد دو تا از انگشتان دست هم نمی رسد.

وی با تاکید براینکه نهادهای موازی سازمان میراث( چون موزه‌های نظامی ، اوقاف و بنیاد ) به دلیل نگاه سرمایه‌دارانه به موزه‌ها و انبارهای نگهداری اشیاء تاریخی ،در وضعیت مناسب تری به سرمی‌برند ، تشریح کرد :ولی آنها نیز بیشتر به انبار موزه اهمیت می‌دهند تا سالنها و طرز چیدمان این آثار .

طباطبایی گفت : موزه ایران باستان به عنوان موزه ملی ایران کارایی یک موزه در سطح ملی را ندارد. در این موزه شما هیچ یک از عناصر جذب مخاطب را نمی بینید .از نورپردازی و چیدمان تا سیستم‌های آموزشی و راهنمای مخاطب ،هیچکدام منطبق با استاندارد نیست . اما شاید بتوان گفت موزه آبگینه با فاصله کمتری از این موزه ،طراحی و چیدمان، ویترین، نورپردازی و طراحی داخلی اش تقریبا بر اساس یک موزه تخصصی شکل گرفته است.

وی با بیان اینکه موزه‌های خصوصی از نظر فنی دچار ضعف هستند ، یادآور شد : این موزه‌ها فاقد نگاه تخصصی اند ،در واقع کلکسیونی از اشیاء هستند. مثلا موزه تاریخ طبیعی بیشتر نمایشگاهی از یکسری جانوران است و افراد از موزه رفتن چیز زیادی یاد نمی‌گیرد و طبیعتا با این روند موزه هرگز در سبد فرهنگی مردم قرار نمی‌گیرد.

مشاور برنامه‌ریزی انجمن خانه فرهنگ جاودان شیراز با بیان اینکه همین مشکل در مورد موزه‌های استان فارس وجود دارد، توضیح داد:ساختمان موزه پارس شیراز در حد استاندارد نیست. با وجود چیدمان نزدیک به استاندارد اشیاء و تندیس همچنین دریافت کمک از مشاور اتریشی برای ساخت ویترینی‌ها، باید گفت این چیدمان و ویتریها با استانداردهای داخلی ساختمان مناسبتی ندارد.

وی اضافه کرد: موزه وعمارت کلاه فرنگی، بنایی نفیس و 8 ضلعی است و این بنا به خودی خود اینقدر ارزشمند است که نباید با ورود مردم برای دیدن اشیاء تاریخی به آن آسیب زد . به خاطر وجود نقاشی‌های نفیس حجم ویترین و دکوراسیون باید مردم را از عکسبرداری در این مکان برحذر کرد .

این فعال میراث فرهنگی با اشاره به اینکه همه توقع دارند موزه تخت جمشید شاخص‌ترین آثار دوره‌ هخامنشی را در بر گرفته باشد ، اظهار کرد: متخصص و غیر متخصص همگی اذعان دارند اشیا این موزه ساده‌ترین اشیاء تاریخی است و افراد از اینکه یک اثر شاخص از هنر و فرهنگ هخامنشی را در بزرگترین سایت‌ تاریخی نمی‌بینند ،متعجب می‌شوند . توضیحات ، نورپردازی و ویترین های خوبی برای این موزه‌ طراحی نشدند و بنابراین این موزه در جذب مخاطب بسیارضعیف عمل کرده است .

وی با بیان اینکه دومین موزه نظامی شیراز موزه عفیف‌آباد است ، افزود : آنجا هم یک بنا تاریخی به موزه تبدیل شده و دوباره همان مشکلات تکرار می‌شود و ما در آنجا هم شاهد یک آرشیو نظامی هستیم نه موزه ای در خور موزه نظامی.

طباطبایی به موزه روستایی با اشیاء نفیس ملی در لارستان اشاره کرد و گفت : در آنجا چون نگهداری ،چیدمان و نحوه برخورد ناشی از سلیقه فردی است، ظاهرا این موزه جذاب‌تر از موزه‌‌های احداث شده توسط نهادهای دولتی است .

دبیر دومین نشست تشکلهای میراث فرهنگی تاکید کرد : اگر می‌خواهیم موزه‌ها از رکود بیرون بیایند، مجبوریم به تک تک اشیاء به چشم سرمایه که قرار است منابع مالی فرهنگ جامعه را تأمین بکند، نگاه کنیم . اگر به موزه به عنوان یک صنعت فرهنگی نگاه نشود، نه تنها وضعیت موزه‌های ما بهتر نمی‌شود بلکه شاهد رکود هم خواهیم بود.

وی از نمایشگاه منشور به عنوان یکی از موفق‌ترین دوره‌های موزه داری یاد کرد و گفت : هرچند آمدن منشور با حاشیه‌ها و شایعاتی همراه بود اما یادمان نرود به خاطر همین منشور تعدادبازدیدکنندگان موزه ملی افزایش یافت. پس اگر موزه های ما بخواهند همچون موزه‌های بزرگ دنیا پر رونق باشند و روح تمدن در آنها دمیده شود، نیازمند جذب مخاطب هستند و این مستلزم تبلیغات صحیح و روانشناسانه ، استفاده از راهنمایان با حوصله و علاقمند با فن بیان قوی است .از طرفی چیدمان ، نورپردازی ، فضای مناسب ، سیستم تهویه هوا و سیستم آموزشی بسیار دقیق و کارشناسانه را نباید فراموش کرد .

طباطبایی تاکید کرد: اینکه صرفا چند گروه بدون هماهنگی اعم از دانش آموز و دانشجو و... غیره از صنوف مختلف در یک زمان وارد موزه شوند نه تنها پربارنیست، بلکه تاسف آور است . زیرا هرکدام از این گروه‌ها به فراخور علم ،سن و علاقه باید با یک راهنمای مخصوص و در قالب گروه‌های چند نفره از موزه‌ها بازدید کنند نه اینکه گروه‌های دانش آموزی در سالن موزه به امان خدا رها شوند تا خود از ویترینها بازدید داشته باشند.

وی ادامه داد: موزه جواهرات ملی نمونه موفقی از بازدیدهای گروهی است که درآن افراد با مدیریت یک راهنما از موزه دیدن و اطلاعات لازم را دریافت می‌کنند.



مریم اطیابی