به گفته یک استاد دانشگاه گردشگری بدون آموزش جز تخریب تاریخ و طبیعت سوغات دیگری به ارمغان نمی‌آورد.
به گزارش هنرنیوز، توسعه گردشگري ، به عنوان ضرورت اقتصادي بر کسی پوشیده نیست چرا که چنان در حوزه تبادلات اقتصادی جهان جای گرفته که پیش بینی های جهانی نشان می دهد این صنعت فاصله چندانی تا فتح قله تجاري جهاني ندارد . ایران با داشتن تنوع اقليمي ، طبيعي ، ميراث فرهنگي و تاريخي ظرفیت های بی مانندی برای جذب گردشگر دارد. یکی از این ظرفیت ها که شاید سالها است مورد غفلت قرار گرفته آداب و رسوم و فرهنگ اقوام ایرانی است. ایران از اقوام و خرده فرهنگ های متفاوتی تشکیل شده است. در زمینه چگونگی استفاده از این ظرفیت برای جذب گردشگر و مشکلات پیش رو با مهدی قرخلونره استاد جغرافیای دانشگاه تهران به گفت و گو نشستیم.
هنرنیوز : شعار امسال سازمان جهانی جهانگردی « گردشگری ، ارتباط دهنده فرهنگ‌ها» است .با توجه به اینکه ایران دارای اقوام مختلف است، فکر می‌کنید آیا سفر می‌تواند به نوعی ارتباط دهنده فرهنگ‌ها باشد؟
ایران از فرهنگ‌های مختلف تشکیل شده و می توان با سفرهای برنامه‌ریزی شده و خانوادگی به اقوام مختلف در مناطق گوناگون کشور سر زد . در این حالت علاوه برآشنایی با فرهنگ‌های موجود می‌توان اشترکات و تفاوت ها فرهنگی را دید و حس کرد . در اثر این رفت و آمدها نوعی تعامل بوجود آمده و ارتباطات فرهنگی شکل می‌گیرد. در واقع ارتباط زیاد بین خرده فرهنگ‌ها منجر به ارتباطات فرهنگی قوی می‌شود که حفظ هویت ملی یک کشور، امنیت و ثبات داخلی آن را تضمین می‌کند.
هنرنیوز: گردشگری چه بازخوردی در سطح جهان و ارتباطات جهانی دارد؟
این موضوع به ارتباط بین کشورها باز می‌گردد. زمانی که این روابط مسالمت آمیز باشد، سفرها برقرار است و ارتباطات وسیع‌تری شکل می‌گیرد. در این حالت در ابعاد گسترده تر باز تفاوت‌ها و تشابه‌ها را می‌بینیم و درک می کنیم و در صورت امکان مشترکات به کشور مبدا و مقصد انتقال می‌یابد. با یک ارتباط نزدیکتر و ملموس‌تر تصاویر ذهنی که توسط رسانه‌ها با اغراض مختلف در ذهن مخاطبین شکل گرفته است، تقویت یا پاک می‌شود. به عبارتی گردشگری در شناخت فرهنگ‌ها تأثیر مستقیم دارد. شناخت فرهنگ‌ها منجر به افزایش تحمل و تعامل فرهنگی شده و گفت و گوی فرهنگ‌ها را به دنبال می‌آورد. در سایه این گفت و گو صلح و ثبات شکل گرفته و مردم جهان علاوه بر لذت سفر، اشتغالزایی و بهره‌وری اقتصادی از صلح پایدار نیز بهره‌مند می‌شوند.
هنرنیوز : این روزها درباره توسعه پایدار گردشگری و اکوتوریسم سخنان زیادی شنیده می‌شود. توسعه پایدارنیازمند چه فاکتورهایی است؟
برنامه‌ریزی گردشگری یکی از جنبه‌های مهم در چارچوب برنامه‌ریزی‌های منطقه‌ای است که در عصر جدید در کشورهای مختلف مورد توجه اساسی مدیران و مسئولان بوده است. در این بین صنعت اكوتوريسم (طبيعت گردی) امروزه به عنوان يكی از اركان مهم گردشگری جهانی توجه ويژه متصديان و مجريان امور گردشگری در دنيا را به خود جلب نموده است. توسعه گردشگری و بخصوص توسعه پايدار طبيعت گردی در ایران به لحاظ وجود عناصر و جاذبه‌های طبيعی و فرهنگی امری امكان پذير و قابل اجرا است. اما بدون شناخت و ارزيابی پتانسيل‌های بالقوه و بالفعل در هر منطقه امكان برنامه ريزی و پيش بينی وجود نخواهد داشت. در زمينه گردشگری، علی رغم داشتن توان‌های مناسب و گوناگون اكوتوريستی، مسوولان گردشگری هيچگونه طرح، نقشه، برنامه و اعتباری آنچنان كه شايسته است برای این مهم در نظرنگرفته اند.
برای برداشتن گام‌های درست در این حوزه باید توان‌های بالقوه و بالفعل گردشگری به منظور استفاده از آنها در امر برنامه ريزی صنعت طبيعت گردی و گردشگری شناسایی و ارزيابی شود.همچنین باید پتانسيل اكوتوريسم به منظور فراهم كردن فرصت های شغلی( اشتغال زايی) و‌افزايش درآمد ساكنين بويژه درنواحی روستايی شناسايی شود. از سویی دیگرشناخت مشكلات و تنگناهای گردشگری در منطقه مورد نظر و رفع آنها زمينه را برای توسعه صنعت گردشگری فراهم می‌کند. همچنین باید یادآور شد دستيابی به راهكارهای بهينه جهت توسعه پايدار اكوتوريسم یک منطقه همیشه باید مورد توجه قرار گیرد.
هنرنیوز: به نظر می‌رسد ما در این زمینه خیلی ضعف داریم چرا که جامعه محلی فکر می کند گردشگر یعنی کسی که زمین‌های آنها را با قیمت نازل می‌خرد و یا اگر هم به این نتیجه برسد که گردشگری سودآور است، به افزایش قیمت خدمات روی می آورد؟
این امر بستگی به آموزش گروه‌های مسوول در امر سفر دارد که چقدر قابلیت آموزش لازم به جامعه محلی و مسافرین و گردشگران را دارند.چقدر به ضرورت آموزش توجه دارند؟ اینکه در طبیعت و در مناطق دور افتاده چگونه باید رفتار کرد و همچنین به جامعه محلی چگونه باید آموزش داد که ارتباط با گردشگر چقدر به اشتغالزایی و سودآوری کمک می‌کند. باید واقعاً جامعه محلی و گردشگرحس کند اکوتوریسم با هر سفر 9 شغل برای جامعه روستایی و عشایری و 7 شغل در مناطق شهری ایجاد می‌کند و این به هم به لحاظ اقتصادی، هم اجتماعی به نفع مردم منطقه است.
از سوی دیگر گردشگران هم باید توسط آژانس‌ها و موسسات گردشگری و رسانه‌ها آموزش ببینند. آنها باید یاد بگیرند که به فرهنگ‌ها و سنتهای جامعه محلی احترام بگذارند،آنها را بشناسند و تحمل فرهنگی خود را بالا ببرند. شناخت تفاوت‌ها و مشابهت‌های فرهنگی زمینه‌ساز همدلی و وحدت است و منجر به حفظ هویت ملی، تاریخ و خرده فرهنگ‌های متفاوت می‌شود. خرده فرهنگ‌هایی که در کنار هم و در سایه تعامل با هم یک کل فرهنگی به نام فرهنگ ایرانی را شکل می‌دهند. گردشگر در سایه آگاهی یاد می‌گیرد که به آثار تاریخی و طبیعی کشور آسیب نرساند و در حفظ آنها نهایت تلاش خود را بکند. گردشگری بدون آموزش جز تخریب تاریخ و طبیعت سوغات دیگری به ارمغان نمی‌آورد.
هنرنیوز: چه باید کرد که ما را در جهان با مشخصه های فرهنگی‌مان بشناسند و از این طریق بتوانیم جذب گردشگر کنیم؟
ما باید روی عناصرفرهنگی‌یمان مانور دهیم. صنایع دستی، غذاها، لباس‌ها، مفاخر، هنرهای ایرانی، سنتهای ایرانی همه و همه پتانسیل جذب گردشگر را دارند. چند تن از مفاخر کشورمان را به دنیا معرفی کردیم یا برایشان بزرگ داشت گرفته ایم .مردم جهان چقدر با نقالی، عید نوروز، شب یلدا، ورزش‌های باستانی، موسیقی و رقص‌های محلی، لباس‌های رنگارنگ ایرانی آشنا هستند؟ چه تصویری از هنرهای سنتی و صنایع دستی دارند؟ همه اینها به تبلیغات بستگی دارد. اینکه در هفته فرهنگی یک گروهی در تهران یا جاهای دیگر نمایشگاه بزنند و مردم به تماشا بیایند، خوب است، اما کافی نیست. باید تبلیغات گسترده در رسانه‌ها و مراکز مختلف شهری، مدارس و دانشگاه‌ها ، کتابخانه‌ها، پارک‌ها و مراکز تفریحی ، مترو، اتوبوس و... صورت بگیرد تا مردم در داخل کشور با فرهنگ خود آشنا شوند .
از سویی در خارج از کشور باید توراپراتورها را با جذابیت‌ها و قابلیت‌های ایران آشنا کرد. قابلیت‌هایی که در دیگر نقاط جهان وجود نداشته باشد. باید آنها را به داخل کشور دعوت کرد. از سویی باید در هفته‌های فرهنگی به صورت جدی و برنامه ریزی شده حضور داشت . ما باید بتوانیم در رسانه‌های بین المللی و شبکه‌های اجتماعی نفوذ کرده و آداب و رسوم ایرانی را به دیگر مردم دنیا معرفی کنیم. تبلیغات یکی از مهمترین روش‌های جذب گردشگر است که نباید از آن غافل شد.
مریم اطیابی
