شصت و سومین گفتمان هنر و معماری
ساکنان قدیمی، شرط احیای بافتهای کهن شهری
مرمت و احیای بافتهای فرسوده، موضوعی است که از اواسط دهه ۵۰ مطرح شد و از آن زمان تغییرات فیزیکی بسیاری در بخشهای کهن شهری با شعار نوسازی صورت گرفت. اما در نظر نگرفتن نیازهای ساکنان قدیمی و مهاجرت آنان سبب جایگزینی پناهندگان و مهاجران و تخریب بافتهای تاریخی شود.
تاريخ : يکشنبه ۱۴ آبان ۱۳۹۱ ساعت ۰۹:۵۵
به گزارش هنرنیوز، از اواسط دهه ۱۳۵۰ که فکر مرمت و احیای بافت مراکز شهری، شکل گرفت تا به امروز، مداخلهها و تغییر فیزیکی بافت کهن که بعدها با شعار احیا و نوسازی بافتهای فرسوده ادامه پیدا کرد، توجه بیشتر به چگونگی تغییرات و کارآیی طرحهای جامع شهری، در حفظ بافت مراکز شهری را در پی داشت.
معهذا از زمانی که پای اجرای مصوبات به میان آمده، نقض قوانین شهرسازی و مالکیت و نبود مکانیزم اجرایی یکپارچه، از یک طرف و نادیده گرفتن نقش ساکنان و صاحبان اصلی این مراکز از طرف دیگر، چنان مشکلاتی را پیش راه قرار داده که گهگاه طرفداران رشد و توسعه بافت کهن را از ادامه راه منصرف کرده است.
بر اساس قانون پنجم توسعه کشور، نوسازی و بهسازی بافت فرسوده باید طی فرایندی ۱۰ ساله انجام پذیرد. این پروژه میتواند، بزرگترین پروژه عمرانی کشور در طول تاریخ معاصر ایران باشد و به آرزوها و احتیاجات اقشاری که در این مراکز سکونت دارند، جامه عمل بپوشاند.
اگر نوسازی بافتهای فرسوده با ضروریات امروز و به منظور بسط عدالت اجتماعی در دستور کار مسئولان قرار گیرد و در سیاستهای جاری، اصلی از اصول فقرزدایی به حساب آید، نه تنها احیای بافتهای فرسوده، هدر دادن سرمایههای ملی محسوب نمیشود، بلکه اجرای برنامههای متناسب از این دست، رونق اقتصادی شهرها را نیز همراه خواهد داشت. مسلما زمانی که تغییرات در بافتهای فرسوده، بدون هماهنگی و شناخت مراتب فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی حاکم شروع شود و با ساکنان آن، همانند اجزای ساختمان که باید در روند این نوسازی تغییر یابند برخورد شود، نمیتوان انتظار داشت که طرح با استقبال ساکنان مواجه شود.
گفته میشود این مراکز، نه تنها در بحبوحه رشدند بلکه ظاهرا در اوج بحران رشد خود قرار دارند، معهذا مداخلات ناشیانه در جهت اصلاح وضعشان میتواند به ناکامی بینجامد و هرگونه اقدام واقعبینانه بعدی را هم عقیم بگذارد.
در نوسازی مراکز قدیمی شهر که اکثرا بدون توسعه مانده و خطوط پیچیده زندگی خود را حفظ کردهاند، این فقط شبکه اقتصادی حاکم است که خط مشیها را تعیین میکند. به عبارت دیگر هر گونه تغییر در بافتهای قدیمی بستگی به توجیه اقتصادی آن دارد. در این صورت بدون حمایت و تزریق منابع بخش عمومی، ممکن است دهها سال پروژهها به تأخیر بیفتد و مهاجرت تدریجی ساکنان برای دستیابی به تسهیلات و فضاهای جدید شهری را همراه داشته باشد و به دنبال آن جایگزینی قشرهای محروم و پناهندگان و مهاجران به جای ایشان، به فرسودگی و خرابی بیشتر آن بینجامد.
در شصت و سومین گفتمان هنر و معماری، با ارائه نمونه بافتهای کهن بوشهر کارشناسان، ایرج شهروز تهرانی، فریبرز جبارنیا و علی ملکی مباحث نوسازی و بهسازی بافتهای فرسوده شهری را مورد بحث قرار میدهند.
این برنامه که با نمایش فیلم همراه است روز چهارشنبه ۱۰ آبان ماه ۱۳۹۱ از ساعت ۱۶ تا ۱۹ در محل موزه هنرهای دینی امام علی (ع) به نشانی خیابان ولیعصر، چهارراه نیایش، بلوار اسفندیار، شماره ۳۵ برگزار میشود.