اولین «شب نقد» چهارمين جشنواره بين المللي سينماحقيقت، به بررسی فیلم های «مشترک مورد نظر»، «زندگی زیباست» و«روياي زندگي» اختصاص يافته بود كه با حضور «شهنام صفاجو» مدیر نشست و «علي اصغر كشاني» منتقد میهمان برگزار شد و کارگردانان اين سه فیلم را به چالش کشید.
به گزارش هنرنیوز و به نقل از روابط عمومي جشنواره، مشروح نشست ها به این شرح است:
* معرفي شخصيت ها با كُدهايي معين
علی اصغر کشانی فیلم مستند "مشترك مورد نظر" را دارای تمام مولفه هاي يك مستند اجتماعي دانست و گفت : خالدی به خوبي توانسته دغدغه هاي خود را در فیلم دنبال كند. شيوه خودنگاه اين مستندساز، با شيوه معمول و مشخص مستند كه در پژوهش دچار ايستايي مي شود، متفاوت است. در این فیلم شاهد يك بيان روان و ساده و در عين حال جزيي نگر هستيم، يعني پرداخت به يك موضوع ساده كه تمام پيامدهاي اجتماعي را در خود بيان مي كند. اين طنازي خاصي است كه در استفاده از مؤلفه هاي مشخص سينماي مستند، نگاه خاص يا خط مشخص خود را طي مي كند و در عين رواني، تمام شخصيت ها با كُدهايي معين به مخاطب معرفي مي شوند و اين بهترين روش براي رساندن پيام و برقراري ارتباط بوده كه خالدي از آن استفاده كرده و به موفقيت رسيده است.
لقمان خالدي نیز با اشاره به اینکه تا جايي كه ممكن بود تحقيق را به همان قوت و نقشي كه بايد در يك مستند وجود داشته باشد، بکار گفته است تصريح كرد: در خلال اين پژوهش، ما به شخصيت ها دست يافتيم و توانستيم كاريكاتور شخصيتي اي از آن ها بسازيم. تمام تلاش هم در پرداخت و نمايش كامل شخصيت ها بود كه تماشاگر را جذب كند. خلاقيتي هم كه در خلال فيلم به نظر مي رسد، چيزي است كه در طول اين تحقيقات به آن رسيديم.
وی همچنین گفت: اين مستند در بطن خود به معرفي شخصيت هايي مي پردازد كه هر كدام مي توانند موضوع جداگانه اي براي يك داستان باشند. اما همين پرداخت به ظاهر كم، تمام آنچه را كه مدّ نظرمان بود رساند. چون مهم همان مسئله اجتماعي و پيامدهايي بود كه بايد به تصوير كشيده مي شد.
* تغییر زندگی، سوژه فیلم را تغییر می دهد
دومین نشست شب گذشته به فیلم "زندگی زیباست" ساخته عباس سجادی اختصاص داشت . کشانی منتقد میهمان «شب نقد» جشنواره اين فيلم را در جرگه مستندات پزشكي قرار داد و آن را اثری دوبخشی خواند و گفت: مقدمه مشخص فيلم كه قبل تر ساخته شده، اطلاعات كاملي از شخصيت اصلي به بيننده منتقل مي كند كه مي تواند زمينه ساخت قسمت دوم اين مستند هم باشد. يعني اتفاقي رخ مي دهد و پيامدهاي آن با نگاهي آسيب شناسانه، انتقادي و يا توصيفي تصوير مي شوند. «زندگي زيباست» تلاش مي كند كه از نمايش يك اتفاق و پيامدهاي آن، موقعيت هاي احساسي اي را بيرون بكشد و يك درام تمام عيار را به تصوير بكشد.
عباسی نیز با اشاره به اینکه اين فيلم اولين مستندي است كه ساخته گفت: بعد از تهيه بخش اول و نمايش آن در انجمن كه همراه با اشتياق به موضوع بود، اتفاق تازه اي در زندگي سوژه ي فيلم رخ داد. اين خود دليلي شد كه پروژه مسكوت گذاشته شده را ادامه دهيم و بخش دوم را با تمام مشكلات زماني و فني آغاز كنيم و از اين اتفاق تازه، به عنوان يك ضربه نهايي براي فيلم استفاده كنيم تا اثرگذاري آن بيشتر شود. از نظر من در حوزه مستند فيلمي نتوانسته به اين اندازه تأثيرگذار باشد. ورود به زندگي خصوصي يك شخص مشكلات خاص خود را دارد، به خصوص كه بعد از ازدواج، زندگي متعلق به دو نفر است و مشخصا تصوير زندگي اين دختر باعث حضور شخص دوم به داستان مي شد. البته روند فيلم نيازي به اين حضور نداشت و پيام اصلي از خودگذشتگي، با همين اشاره هم به صورت كامل بيان مي شد.
* روايت كودكان سوخته هنوز تمام نشده است
ديگر ميهمان شب نقد جشنواره، «محمد خليل‌زاده» كارگردان مستند «روياي زندگي» بود.
علي‌اصغر كشاني در ابتداي جلسه، به شروع مناسب مستند «روياي زندگي» اشاره كرد و گفت: «اين مستند ويژگي خاصي دارد كه آن هم ايجاد انگيزه سوال براي مخاطب است.»
وي در ادامه افزود: «روياي زندگي به بحران به وجود آمده براي بچه‌هايي كه بر اثر سوختگي دچار آسيب شده‌اند، بسيار مناسب پرداخته است و اين چشم‌‌اندازي براي ورود به فضاي موجود آنها، يعني بيان مشكلات و سختي‌هايي است كه به آن دچار شده‌اند.»
اين منتقد سينما ريتم «رؤياي زندگي» را يكدست و روان دانست و گفت:«حرف‌هاي كوتاه درباره عشق و علاقه خانواده به فرزند، فضاي خاص و ويژه‌اي پديد آورده است.»
خليل‌زاده نيز درباره به وجود آمدن زمينه‌هاي ساخت اين مستند گفت: «در يكي از سايت‌هاي خبري، چند عكس از بچه‌هاي سوخته يك روستا ديدم و موضوع را براي پيگيري برگزيدم. سپس به سختي، خانواده‌هاي آسيب‌ديده را در آن روستا پيدا كردم و توانستم با آنها ارتباط برقرار كنم.»
وي افزود: «حدود دو سال از اين واقعه گذشته و هيچ نهاد يا مسئولي، توجهي به اين كودكان آسيب‌ديده نكرده است. به همين دليل، بسياري از خانواده‌ها دعوت ديدار را نمي‌پذيرفتند. از اين‌رو، با همكاري آموزش و پرورش و پس از ديدارهاي متعدد با خانواده‌ها، رضايتشان را براي انجام اين كار مستند جلب كرديم.»
خليل‌زاده همچنين به تحقيق ميداني اثرش اشاره كرد و اظهار داشت: «به نوعي، با اولين تماس تحقيق آغاز شد. حتي يك‌بار ديداري حضوري با خانواده‌هاي آسيب‌ديده داشتيم. دغدغه اصلي آنها ديدن فيلم توسط مسئولان و انعكاس مشكلات بچه‌هايشان بود، زيرا اين خانواده‌ها جهت درمان، مشكلات مالي بسياري داشتند.»
وي افزود: «وضعيت مالي خانواده‌ها حتي در نداشتن عكسي از گذشته بچه‌ها، تأثير گذاشته بود. به همين دليل، براي حفظ تعادل در نمايش تصاوير گذشته و حال كودكان، گزينش را بهترين راه حل دانستيم.»
ايده اوليه اين مستند و شكل‌گيري آن در ذهن «خليل‌زاده» از ديگر مباحثي بود كه مورد بحث واقع شد. وي در اين باره گفت: «غذا خوردن بچه‌ها در كنار خانواده و حتي پلان‌هاي شروع فيلم از روز اول در ذهن من وجود داشت. به همين دليل، موقعيت شام خوردن را براي نمايش ارتباط ميان خانواده و بچه‌ها انتخاب كردم.»
كارگردان «رؤياي زندگي» در ادامه گفت: «روحيه دادن و طرح مسائل رواني و مددكارانه در طرح اين فيلم، مورد نظر بود، زيرا مسائل مربوط به روانشناسي اجتماعي و درك آن، در ايجاد ارتباط با كودكان و خانواده‌هاي آسيب‌ديده بسيار ضروري است.»
وي افزود: «پزشكان عمل جراحي كودكان را از سن 18 سال به بعد شدني مي‌دانند، اين كودكان در سن رشد قرار دارند و حتماً پس از رسيدن به زمان مشخص، براي ادامه تصويربرداري با آنها ارتباط برقرار مي‌كنم. پس اين فيلم هنوز تمام نشده است.»
خليل‌زاده در پايان به خواسته پدر و مادران از مسئولان اشاره كرد و اظهار داشت: در اين مدت، هيچ نهادي به اين كودكان رسيدگي نكرده است. اميد است با نمايش اين فيلم، وضعيت آنها و روند بهبودي بچه‌ها تسريع شود.»
