به گزارش خبرنگار سينمايي فارس، «حامد كلاهداري» كارگردان فيلم سينمايي «پاياننامه» به دليل آنچه خود شدت گرفتاري ناميد، نتوانست در نشست نقد و بررسي «پاياننامه» كه در خبرگزاري فارس برگزار شد، حضور يابد.
بنا به درخواست اين فيلمساز قرار شد گفت‌وگويي به صورت تلفني انجام شود كه حاصل اين گفت‌وگو در پي آمده است:
* «پاياننامه» سفارشي نيست
كلاهداري در ابتداي گفت‌وگو به دغدغه‌اش براي توليد اين فيلم اشاره كرد و گفت: ساخت «پاياننامه» نه سفارشي بود و نه كسي مرا هل داد كه اين كار را بسازم. فقط يك احساس وظيفه و دغدغه داشتم كه بايد اين فيلم را بسازم.
وي افزود: برادرم (هادي كلاهداري، نويسنده فيلمنامه) قصه‌اي داشت كه مربوط به انتخابات سال 88 بود. هادي شروع به نوشتن فيلمنامه كرد و در نهايت فيلمنامه آماده شد و فيلمنامه قبلي «پاياننامه» شكل گرفت.
كارگردان فيلم سينمايي «پاياننامه» ادامه داد: به محض اينكه فيلمنامه تمام شد، با 2 -3 جا صحبت كردم و آن‌ها هم موافق توليد بودند.
كلاهداري درباره فيلمنامه كار گفت: ما احساس مي‌كرديم بخش‌هاي اطلاعاتي و امنيتي فيلمنامه بايد بازنويسي شود و به همين دليل تا آخرين لحظه «هادي» سر صحنه حضور داشت و فيلمنامه را بازنويسي مي‌كرد. فيلمنامه از همان ابتدا به دست هركسي كه داده مي‌شد، برايش جذاب بود و جوري بود كه بايد تا انتها آن را مي‌خواند.
* جرئت ساخت فيلم سياسي در فيلمسازان وجود ندارد
كلاهداري در ادامه گفت: كسي جرئت ساخت فيلم سياسي و جسارت كردن در اين حوزه را ندارد؛ در صورتي كه مملكت ما به شدت به آن نياز دارد. اگر دوباره يك فضايي اين‌چنين پيش بيايد، باز به اين مسير وارد مي‌شوم؛ با اينكه در اين راه دشمن‌هاي زيادي حضور دارند.
* فيلمساز جوان محافظه‌كاري نمي‌كند؛ دوستان باسابقه هوشمند‌تر از من عمل كردند
وي در پاسخ به اين سؤال كه چرا فيلمسازان دغدغه‌مند و باتجربه براي ساخت كارهايي اين‌چنين پيش‌قدم نمي‌شوند، گفت: ويژگي فيلمساز جوان همين است كه مي‌تواند جور ديگر ببيند و وارد بازي مي‌شود كه محافظه‌كاري در آن نيست. دوستان دغدغه‌مند اين حوزه محترم‌اند ولي شايد به خاطر سابقه‌شان، هوشمندانه‌تر از من عمل كردند چرا كه مي‌دانند اين مسير سخت است. جالب است بدانيد فيلم‌هاي ديگري هم كه با موضوعات اين‌چنيني قرار بود ساخته شود، به دليل نبود جسارت دوستان توليد نشد.
* اگر پرسماجتي من نبود، نمي‌توانستيم «پاياننامه» را بسازيم
وي افزود: ساخت «پاياننامه» ميسر نبود، جز با جسارت تهيه‌كننده و كارگردان. واقعا بايد اين را بگويم كه اگر سماجت و جسارت من در اين كار نبود، نمي‌توانستيم جلو برويم. ولي با وجود مانع‌تراشي‌هاي فراوان جلو رفتيم و كار را به پايان رسانديم.
* دوستان پرمدعا به هر طريقي كنار كشيدند
كلاهداري با اشاره به سختي‌هاي فراوان توليد فيلم سينمايي «پاياننامه» گفت: شايد آن چيزي كه مي‌خواستم خيلي محقق نشد. روزي كه اين فيلم را ساختم، نساختم كه فقط چيزي را بگويم. تنها دغدغه ساخت داشتم و نمي‌خواستم با كسي معامله كنم. به غير از يكي دو نفر كه پاي فيلم ايستادند، مابقي دوستان كه ادعاهاي زيادي هم دارند يك جورهايي كنار كشيدند. فقط به اين دليل كه احساس ناامني مي‌كردند.
* برخي بازيگرهاي مخالف نظر من بهحكم حرفه‌اي بودن پاي كار ايستادند
كارگردان «پاياننامه» ادامه داد: بعضي‌ها مثل آقاي «امير آقايي» وقتي كه فيلمنامه را خواند از دفتر من بيرون نمي‌رفت و مي‌گفت: حامد اين نقش را بايد به من بدهي بازي كنم. در آن زمان هنوز نپيچيده بود كه اين فيلم قرار است به چه موضوعي بپردازد. آقاي آقايي قراردادش را بست و بعد به سفر خارج رفت و تمام چيزهايي را كه شما شنيديد، بيان كرد. نمي‌دانم آدم چقدر بايد ضعيف باشد كه اين كار را بكند و ديدگاهش را تغيير دهد؛ در صورتي كه واقعا فيلمنامه فيلم هيچ تغييري نكرده بود. در مقابل بازيگراني مثل آقاي «جمشيد هاشم‌پور»، «چكامه چمن‌ماه»، «بهاره افشاري» و . . . تا آخرين لحظه پاي فيلم ايستادند. شايد برخي از دوستان با نظر من مخالف بودند اما كار حرفه‌شان حكم مي‌كرد در مقام بازيگر در اين فيلم حضور داشته باشند.
* هرچه مرا بيشتر مي‌زدند، انگيزه‌ام بيشتر مي‌شد
وي در خصوص ايستادگي‌اش در برابر صحبت‌هاي افراد مخالف فيلم گفت: نمي‌دانم چه قدرتي بود ولي هرچه بيشتر من و فيلم را مي‌زدند، با پشتوانه خدا پافشاري‌ام بيشتر مي‌شد و دغدغه و انگيزه‌ام افزايش پيدا مي‌كرد.
كلاهداري با بيان اينكه «پاياننامه» دست روي چيزهايي مي‌گذارد كه خيلي‌ها دوست ندارند درباره آن‌ها صحبتي به ميان آيد، گفت: از همان زمان در جشنواره فيلم فجر بي‌مهري‌ها نسبت به اين فيلم شروع شد و با وجود اينكه فيلم‌هاي ديگر 15 نمايش در جشنواره داشتند، «پاياننامه» نصف اين نمايش‌ها را هم نداشت.
وي ادامه داد: هركسي كه بيايد و به من بگويد در اين كار چه سختي كشيدي مي‌گويم بيچاره شدم و دشمن‌هاي زيادي پيدا كردم ولي به هرحال ورود به اين عرصه نيازمند ريسك كردن است و من اين كار را انجام دادم.
* آقاي شمقدري جسارت ساخت فيلم سياسي را دارد
كلاهداري در خصوص عملكرد مديران سينمايي وزارت ارشاد بيان داشت: در بسياري از مديران سابق معاونت سينمايي جسارت ساخت فيلم سياسي وجود نداشت ولي آقاي شمقدري اين جسارت را داشت و تصميم گرفت فيلم سياسي بسازد. نكته‌اي كه وجود دارد اين است كه جسارت و جرئت در مديران رده پايين وجود ندارد و دوستان مدير رده پايين نمي‌خواهند اتفاق‌هايي اين‌چنين بيفتد.
اين كارگردان سينما در خصوص نمادهاي فيلم گفت: آنچه به آن اطمينان و اعتقاد داشتم در فيلمم ديده مي‌شود، دوست ندارم چيزي را خارج از فيلم به آن سنجاق كنم. وقتي در فيلم در مديران رده پايين اطلاعات اتفاق‌هايي مي‌افتد ولي نگاه‌هايي از بالا وجود دارد، در واقع همان نگاه ولايت به افراد است. من نمي‌خواهم در رابطه با اين موضوعات روشن صحبت كنم چرا كه بايد فيلم اين حر‌ف‌ها را بزند.
* كسي در قبال كارگردانان سخيف‌ساز موضع نمي‌گيرد!
وي در خصوص شخصيت منفي فيلم گفت: شخصيت منفي «پاياننامه» كاملا شخصيت‌پردازي شده بود كه شخصيت‌پردازي آن از فيلم حذف شد. اين شخص پدرش يك پهلوان و كاملا ايراني بود. من مي‌خواستم بگويم اين طوري نيست كه بگوييم اين افراد بي‌ريشه‌اند و فقط از خارج كشور مي‌آيند. حذف اين بخش از فيلم خيلي به اداره كل نظارت و ارزشيابي برنمي‌گردد؛ چرا كه من اين افراد را به خوبي مي‌شناسم و با آشنايي كه با آقاي سجادپور دارم مي‌دانم به اين‌ها ربطي ندارد. شايعه‌هايي از سوي برخي افراد گفته مي‌شود كه مي‌گويند آقاي سجادپور دايي بنده است. اگر ايشان دايي بنده بودند، افتخار مي‌كردم ولي اين‌گونه نيست.
كلاهداري ادامه داد: زماني مي‌گوييم يك فيلم سطحي است. در اين باره ممكن است سواد ما سطحي باشد يا اينكه واقعا فيلم هيچ چيزي براي گفتن ندارد. براي من خيلي جالب است كارگرداني كه چند فيلم سخيف در سينما ساخته و يكي از يكي بدتر است و پز روشن‌فكري هم مي‌دهد، از سوي سينماگران هيچ موضعي در قبالش گرفته نمي‌شود؛ در حالي كه من فقط دو فيلم ساختم و فيلم اولم هم يك فيلم شريف بود.
* اكران موفقي نداشتيم
كارگردان فيلم سينمايي «پاياننامه» در خصوص اكران فيلم گفت: با نحوه اكران فيلم مخالفم. در پخش «پاياننامه» از پوستر گرفته تا سردر اعتراض دارم. كاش براي اين چيزها قدري فكر مي‌شد و با كارگردان هم هماهنگي كوچكي انجام مي‌گرفت تا اين اتفاق‌ها نيفتد. «پاياننامه» در اكران مهجور ماند و اتفاق‌هايي برايش افتاد كه دل مخالفان آن را شاد كرد.
وي افزود: اكران موفقي نداشتيم. چراكه بسياري از افرادي كه مقابل فيلم موضع دارند و مشكل سياسي را بهانه كار خود قرار مي‌دهند، فيلم را از ريشه زدند. به نظرم در بحث اكران، عدالت براي «پاياننامه» اجرا نشد. سيستم پخش كار خيلي ضعيف جلو رفت؛ البته آقاي صادقي و نجفي‌زاده تلاش زيادي كردند ولي خيلي‌ها اذيت‌شان كردند.
* اهداي جايزه خودرو اشتباه بود
كلاهداري اضافه كرد: «پاياننامه» توسط مؤسسه‌اي پخش مي‌شود كه اولين فيلم خود را پخش مي‌كند، نه مؤسسه‌اي كه صدمين فيلمش را به روي پرده مي‌برد. از پخش تيزرها هم راضي نيستم و به نظرم داستان اهداي جايزه ماشين هم غلط بود. البته فكر آن فكر خوبي بود ولي براي چه فيلمي مهم است. البته ما اين كار را به صورت نماد انجام داديم اما بازتاب آن بازتاب بدي بود و گفتند براي يك فيلم مي‌خواهند پرشيا هديه بدهند.
* نگران اكران «پاياننامه» در شهرستان‌ها هستم
وي در پاسخ به اين سؤال كه: "آيا به فكر اكران و نمايش فيلم در كشورها و جشنواره‌هاي خارجي هستيد يا خير؟ "، گفت: جشنواره‌هاي خارجي هميشه دنبال فيلمي هستند كه ايران را زير سوال مي‌برد. خيلي مواقع مي‌بينيم فيلمي آن‌قدر ضعيف است و تمام منتقدان بر اين نكته تأكيد دارند ولي چنان جوايز مي‌گيرد كه خود كارگردان هم شك مي‌كند. به نظرم «پاياننامه» مي‌تواند در بخشي كشورها اكران شود ولي با اين وضعيت خيلي خوش‌بين نيستم و از اكران در شهرستان‌ها هم نگرانم.
* ساختار «پاياننامه» از «شكلات داغ» قوي‌تر است
كلاهداري ادامه داد: سينماي مورد علاقه‌ام، سينماي «شكلات داغ» و «سينماي اجتماعي» است. خيلي علاقه دارم امثال اين فيلم را بسازم. «پاياننامه» در اكشن و ساخت خيلي جلوتر از بسياري از فيلم‌ها است اما همه با عينك بدبيني به آن نگاه مي‌كنند. فكر مي‌كنم به لحاظ ساختار «پاياننامه» از «شكلات داغ» قوي‌تر است.
* نمي‌توانستم تمركز لازم را روي كار بگذارم
وي اضافه كرد: «پاياننامه» 50 درصد از توانايي‌هاي من بود؛ چرا كه با توجه به بهعهده داشتن مسئوليت مجري طرح، هميشه با شوك‌هاي فراواني همراه بودم و سختي زيادي كشيدم و نمي‌توانستم تمركز لازم را روي كار بگذارم.
وي در پايان گفت: توقع دارم همان‌طور كه فيلم‌هاي ديگر اكران مي‌شود، بگذارند «پاياننامه» هم اكران شود. در ابتدا مي‌گفتند اين فيلم نمي‌فروشد ولي حالا كه مي‌فروشد، خواهش مي‌كنم بگذاريد بفروشد.
