سجاد علي‌بيگي گفت :مقاومت دكتر نگهبان در مقابل افراد سرشناسی مانند پوپ سبب شد، او را «متعصبی تلخ‌مزاج» لقب دهند كه برای حفاظت از آثار تاريخی كشورش دلسوزانه در تلاش بود.



به گزارش هنرنیوز ، دومين روز از همايش بزرگداشت عزت‌الله نگهبان ـ پدر باستان‌شناسي نوين ايران ـ عصر روز گذشته (سه‌شنبه، ششم ارديبهشت‌ماه) در دانشكده‌ ادبيات دانشگاه تهران برگزار شد.

در ادامه‌ این همايش، سجاد علي‌بيگي درباره‌ تأثيرگذاری دكتر نگهبان در جلوگيری از خروج اشياء عتيقه از ايران، بخصوص در كنگره‌ پنجم پرداخت و گفت :دكتر نگهبان به سبب خدمات ارزشمند علمي خود در راستاي پيشرفت باستان‌شناسي ايران، چهره‌اي شناخته‌شده داشت و فعاليت‌های ثمربخش او بي‌ترديد نقشی انكارناپذير در تحول باستان‌شناسی دهه‌های 40 و 50 ايران داشت.

اين دانشجوی مقطع دكتری رشته‌ باستان‌شناسی (پيش از تاريخ) دانشگاه تهران ادامه داد: از خدمات و تلاش‌هاي ارزنده‌ دكتر نگهبان، برگزاری پنجمين كنگره‌ جهاني باستان‌شناسي و هنر ايران در سال 1347 است كه او علاوه بر گرد هم آوردن عده‌ای از باستان‌شناسان سرشناس آن روز، شماری از باستان‌شناسان ايرانی را به مجمعی جهانی كشاند و با اينكه او با دلسوزی تمام خواستار خارج نشدن آثار باستانی از كشور بود، مخالفت‌های «آرتور اپهام پوپ» و «رومن گيرشمن» هم نتوانست سبب رد پيشنهاد خارج نشدن آثار باستانی ايران در كنگره‌ پنجم شود.

وی تاکید کرد : مقاومت مثال‌زدنی و پافشاری او بر سر حق قانوني ايران از جنبه‌هاي مهم زندگی او به‌شمار مي‌آيد. مقاومت دكتر نگهبان در مقابل افراد سرشناسی مانند پوپ سبب شد، او را «متعصبی تلخ‌مزاج» لقب دهند كه برای حفاظت از آثار تاريخی كشورش دلسوزانه در تلاش بود.

علی‌بيگی گفت : هرچند با كناره‌گيری نگهبان از اداره كل باستان‌شناسي، در عمل كار جلوگيري از خروج اشيا در كشور تا زمان رياست فيروز باقرزاده به تعويق افتاد؛ ولی نقش پررنگ نگهبان در اين راه ستودني است.

دانشجوی مقطع دكتری رشته‌ باستان‌شناسی خاطر نشان کرد : دكتر نگهبان با زيركی تمام در ديداری با وزير فرهنگ وقت از او خواست تا اداره‌ باستان‌شناسی را در زمينه‌ جلوگيری از خروج آثار تاريخي از كشور حمايت كند.

وی ادامه داد :به همين دليل، بخشنامه‌ای از سوی اين وزارتخانه صادر شد و مشكلات فراوانی برای قاچاقچيان آثار تاريخي ايجاد كرد. هرچند تا مدت‌ها اين قضيه اتفاق نيفتاد، ولی به مرور، جنبه‌ جدی‌تری پيدا كرد و در پنجمين كنگره‌ جهاني «باستان‌شناسي و هنر» اين قضيه بسيار جدی مطرح شد، به‌گونه‌ای كه آخرين بند قطعنامه‌ اين كنگره مربوط به جلوگيری از خروج آثار تاريخی از كشور شد.

علی بیگی تشریح کرد: پيگيری‌های دكتر نگهبان هرچند در ابتدا نتيجه‌ چندانی نداشت، ولی بعد از حدود دو سال، سرانجام در جلسه‌ای با حضور تعدادی از نمايندگان كشورهای مختلف اين قضيه باز هم مطرح شد و در قطعنامه‌ای، سرانجام قرار شد اشياء عتيقه‌ای كه تا آن تاريخ از كشور خارج شده است، از قانون يادشده مستثنا باشند، ولی از آن تاريخ، هر شي‌ای كه از هر كشوری خارج شود، بايد به كشور خود بازگردانده شود و بعد از چند روز، اين طرح در 28 ماده به تصويب رسيد و دو سال بعد، به‌صورت يك قانون بين‌المللی درآمد.

سعيده كيوان‌فر نيز در این مراسم درباره تأليفات دكتر عزت‌الله نگهبان در سه بخش كاوش‌های پدر باستان‌شناسی ايران در دشت قزوين، هفت‌تپه و مارليک توضیح داد و گفت : مقاله‌ «پيش از تاريخ شرق نزديك» به تأليف دكتر نگهبان و بريدوود، گزارش مقدماتي كاوش مارليك و هيأت گوهررود در سال‌هاي 1960 و 1961 به زبان فارسي، مقاله‌ سرگرزهاي مارليك در 1961، كتاب گزارش كامل حفاري مارليك به زبان انگليسي در 1996 از جمله تأليفات دكتر عزت‌الله نگهبان هستند .

این دانشجوی باستانشناسی اضافه کرد از دیگر تالیفات دکتر نگهبان خلاصه‌ گزارش‌ بررسي‌هاي ايران شامل گزارش كاوش هفت‌تپه در مجله‌ي ايران در 1974، كتاب حفاری هفت‌تپه به زبان انگليسي در 1991، كتاب شوش يا كهن‌ترين مركز شهرنشيني جهان چاپ ميراث فرهنگي در 1997 و آخرين كتاب او «مروري بر 50 سال باستان‌شناسی ايران» چاپ سازمان ميراث فرهنگي در 1997 هستند.