یک مدرس دانشگاه گفت: هنوز درباره اینکه یک گردشگر بنا را به چه شکلی می‌خواهد ببیند؟ چه انتظاری دارد؟ آیا راضی است؟ اصلاً شرایط مکان را به گونه‌ای فراهم شده که بتواند راحت بازدید کند ؟ مطالعه‌ای انجام ندادیم.
به گزارش هنرنیوز،وقتی می‌خواهیم درباره تبلیغات و بازاریابی و رابطه آن در گردشگری صحبت کنیم نخست باید بدانیم بازاریابی چیست؟ بازاریابی گردشگری چیست ؟ سپس تبلیغات را تشریح کنیم تا بتوانیم به نقش آن در بازاریابی گردشگری بپردازیم. در این باره با فرشته فاضل بخششی کارشناس گردشگری و مدرس دانشگاه به گفت و گو نشستیم.
هنرنیوز: اگر بخواهیم به صورت عامیانه بازاریابی گردشگری را شرح دهیم، تعریف شما از این نوع بازاریابی چیست؟
بازاریابی از دو کلمه بازار+ یابی تشکیل شده به عبارت ساده‌تر یعنی پیدا کردن بازار. شاید این کلمه به نظر خیلی ساده بیاید اما ما با یک لغت عجیبتر به نام بازاریابی گردشگری رو به رو هستیم که از بازاریابی معمولی کمی پیچیده‌تر است.
ما دو نوع بازاریابی داریم، کالا و خدمات. هر کدام از آنها ویژگی خاص خود را دارند که شرایط موجود برای ارائه خدمت، کار بازاریابی خدمات را نسبت به بازاریابی کالا سخت‌تر می‌کند. از طرفی بخشی از بازاریابی خدمات وارد گردشگری می‌شود چون یک صنعت خدماتی است. در اینجا پیچیدگی بازاریابی گردشگری مشخص می‌شود. در این نوع بازاریابی ما به نحو گسترده‌ای با انسان سر و کار داریم به همان اندازه که محصولمان مهم است؛انسانی که محصول را مصرف می‌کند نیز مهم است. اینجا اولین تفاوت بازاریابی گردشگری و بازاریابی معمولی مشخص می‌شود. بازاریابی از نظر اقتصادی یعنی پیدا کردن بازار و در اقتصاد؛ بازار یک مکان است در صورتی که در گردشگری، بازار یعنی مردم نه مکان. .
هنرنیوز: چرا؟
چون در گردشگری ما مردم را به مکان مصرف محصول می‌بریم در صورتی که در بازاریابی معمولی محصول را به دست مردم می‌رسانیم.
هنرنیوز: تبیلغات گردشگری چیست؟
برای اینکه شما بازاریابی انجام دهید نیاز به یکسری ابزارها دارید که در طول زمان شناسایی شده. چهار ابزار اصلی که باید به آن توجه کرد تا بازاریابی خوبی انجام شود با P شروع می‌شدند و به چهار P مشهورند. بعدها این Pها گسترش یافته یعنی تعداد آن عواملی که شما باید از آنها استفاده بکنید تا بازاریابی خوبی داشته باشید؛ افزایش پیدا کرد. برخی از این عوامل عبارتند از مردم( PEOPLE)، محصول (PRODUCT)، فرآیند(PROCESS)، مکان (PLATE)، شواهد فیزیکی EVIDENT) PHYSICAL)، تبلیغات و ترویج فروش ( PROMOTION)، شراکت و همکاری ) PARTNERSHIP) و...
به طور کلی این عوامل بیش از بیست P را شامل می‌شود. این تعداد عوامل بیانگر اهمیت بازاریابی در امر گردشگری است چرا که از طرفی متغیر‌های زیادی را در بر می‌گیرد، و از سویی دیگر صنعت گردشگری به شکلی است که مادام با تغییر سلیقه مخاطب روبه رو است به عبارتی Pهای ما باید همیشه در حال تغییر باشند تا بتوانیم فرآیند بازاریابی مناسب را انجام دهیم.
هنرنیوز: و تبلیغات یکی از Pهای گردشگری است.؟
بله . پس اگر بازاریابی را یک کل فرض کنیم؛ ما ابزاری داریم به نام تبلیغات که از آن استفاده می‌کنیم برای اینکه بتوانیم بازاریابی مناسب انجام دهیم.
هنرنیوز: تبلیغات در حوزه گردشگری را به چند دسته تقسیم می‌کنید؟
بخشی از تبلیغات در حوزه گردشگری همان تبلیغاتی است که شما با آن آشنا هستید مثل بروشور و بیلبورد ، فیلم وعکس و....
نوعی تبلیغات هم داریم به نام تبلیغات دهان به دهان. در این نوع تبلیغات رضایت یک مشتری از خدمات گردشگری،از توری که با آن سفر می‌رود ، منجر به معرفی این مکان به دیگران می‌شود که در گردشگری نقش مهمی دارد چرا که وقتی کسی از جایی راضی باشد حداکثر به سه نفر دیگر اطلاع می‌دهد اما اگر ناراضی باشد حداقل به ده نفر را مطلع می‌کند. بنابراین تبلیغات دهان به دهان زمانی باید به عنوان ابزار تبلیغاتی استفاده شود که شما مطمئن باشید محصولتان قابل ارايه است.
یک بخش دیگری از تبلیغات وجود دارد که متأسفانه ما در ایران با آن مشکل داریم. کسانی که در ایران تبلیغات گردشگری می‌کنند بیشتر گرافیست هستند. اینها طرحهایی را که برای گردشگری ارایه می‌دهند شاید به لحاظ گرافیکی ایرادی نداشته باشد اما بازار گردشگری و گردشگر را نمی‌توانند پوشش دهد. به عنوان مثال شما اگر تبلیغات گردشگری کشورهای دیگر را ببینید مثلاٌ تبلیغ یک رستوران را، خانواده یا دوستان کنار هم نشسته‌اند و غرق در شادی و خنده غذا می‌خورند یا در تبلیغ دریا به عنوان یک جاذبه، آدمهایی را می‌بینید که کنار ساحل راه می‌روند، می‌خندند، می‌چرخند به عبارتی دیگر شما شادی و رضایت را در چشمان آنها می‌بینید اما در ایران هنگامی که می‌خواهند یک رستوران را تبلیغ کنند یک ساختمان با چند تا میز چیده شده یا نشده را به شما نشان می‌دهند و عامل انسانی را حذف می‌کنند؛ در صورتی که تبلیغات در گردشگری با عامل انسانی سر و کار دارد.
هنرنیوز : چرا عامل انسانی در تبلیغات گردشگری ایران حذف شده است ؟
متأسفانه این نگرش ناشی از آن است که ما در گردشگری عامل انسانی را حذف کردیم به عنوان مثال در گردشگری ما موزه، بناهای باستانی و میراث فرهنگی خیلی مهم است اما اینکه گردشگر راضی است یا نه ، مطالعه‌ای در این زمینه نداریم. گردشگر این بنا را به چه شکلی می‌خواهد ببیند ؟ گردشگر چه انتظاری دارد؟ آیا گردشگر راضی است؟ اصلاً شرایط این مکان را به گونه‌ای فراهم کردیم که بتواند راحت بازدید کند ؟ پاسخ منفی است چرا که برای ما قسمت بی‌جان گردشگری از قسمت جاندار آن مهمتر است، در صورتی که در بخش تبلیغات گردشگری حتما باید به بخش جاندار توجهی ویژه داشت. اگر توجه نشود تبلیغ موفق نیست.
هنرنیوز: چقدر باید در بخش تبلیغات گردشگری هزینه کرد؟
در مورد تبلیغات سخنان جالبی می گویند مثلاً اگر کسی پرسید چقدر باید خرج تبیلغات کرد ؟ در پاسخ باید گفت اگر تبلیغات صحیح انجام شود هر چقدر هزینه تبلیغات شود؛ بازهم کم است چون شما وقتی تبلیغ می‌کنید ، فروشتان بالا می‌رود. اما اگر تبلیغات نادرست باشد حتی اگر یک ریال هزینه کنید ، ضرر کردید.
مریم اطیابی
