یک پژوهشگر فرهنگ و تاریخ مشکل کنونی خانه‌های تاریخی را سرمایه‌گذاری غیر هدفمند مسوولان و سرمایه‌گذاران دانست.



دکتر شاهین سپنتا در گفت و گو با هنرنیوز اظهار کرد: متاسفانه وضعیت اکثریت خانه‌های تاریخی نابسامان است و برخی از خانه‌ها گاهی تا حدود دو سوم مورد تخریب قرار گرفته است.تعدادی از این خانه‌ها طی چند سال گذشته مرمت و بهره‌برداری شدند اما به طور کلی اکثر این خانه ها وضعیت مطلوبی ندارند.



وی با اشاره به اینکه مالک خصوصی توان مرمت و مراقبت ندارد، گفت: سازمان نوسازی شهرداری و سازمان میراث فرهنگی به دلیل کمبود بودجه و نیروی انسانی( کادرفنی) کمکی در این زمینه نکرده و نمی‌کنند. از طرفی برخی از مالکان نیز از این خشت اول کج نهاده شده ( خروج خانه‌های تاریخی از ثبت ملی )سوء استفاده کرده و جدیداً اقدام به تهدید می‌کنند.



این فعال میراث فرهنگی افزود: آنها تهدید می‌کنند اگر سازمان میراث فرهنگی اقدامی برای مرمت این خانه‌ها انجام ندهد ، خانه‌ی خود را از ثبت خارج می‌کنند. این پاک کردن صورت مسأله است. گاهی خانه‌های تاریخی افراد مشهور بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد، در حالی که در شهری مثل اصفهان در شرایط مشابه خانه مشکی و نواب در وضعیت اسفناک‌تری به سر می‌برند. بنابراین در وهله اول باید جلوی این اقدام مالکین گرفته شود.



دبیر کانون گسترش فرهنگ ایران بزرگ (اصفهان)خاطر نشان کرد: از یک طرف سازمان میراث فرهنگی از ثبت ملی و جهانی آثار به عنوان برگ زرین کارنامه فعالیت خود یاد می‌کند و از سویی دیگر در مقابل خروج آثار اقدام شایسته ‌ای انجام نمی‌دهد این یک نقض غرض است.



وی ادامه داد : شهرداری از بافت تاریخی با نام بافت فرسوده یاد می‌کند و 150 میلیون تومان برای تخریب خانه‌ها که بعضاً برخی از آنها خانه‌های تاریخی هستند،به مالکین کمک می‌کند و از سویی دیگر میراث فرهنگی اعلام می‌کند برای مرمت خانه‌های تاریخی بیش از 30 میلیون تومان نمی‌تواند کمک کند .پس عملاً این دو سازمان کاری برای خانه‌های تاریخی انجام نمی دهند یکی تشویق به تخریب می‌کند ،دیگری نیز مبلغی را پرداخت می‌کند که عملاً نمی‌توان با آن یک خانه‌تاریخی را مرمت کرد.



این دوستدار میراث فرهنگی بهترین راه کار را سرمایه‌گذاری بخش خصوصی و دولتی در این بخش دانست و تصریح کرد:چرا باید در حالی که هر روز شاهد تخریب یکی از خانه‌های تاریخی هستیم ،باز هم مجوز ساخت هتل صادر کنیم. سرمایه‌گذاری غیر هدفمند امروزه خانه‌های تاریخی را به ویرانی کشانده است.



سپنتا تاکید کرد: این وظیفه‌ی معاونت سرمایه‌گذاری سازمان میراث فرهنگی است که سرمایه‌گذاران را در جهت مناسب هدایت کند.



وی با بیان این مطلب که هتل‌های شهر توریستی مانند اصفهان خالی است ، اظهار کرد: با این وضعیت چه ضرورتی ما را وادار می‌کند تا در حریم آتشگاه هتل بسازیم؟ آیا اصلاً ساخت هتل جدید در اصفهان توجیه اقتصادی دارد که به خاطر آن حریم یک اثر ثبت ملی شده را این چنین با خطرتخریب مواجه می کنیم؟ ساخت هتل چند ستاره مشکل ورود گردشگر را حل نمی‌کند اما مدیریت صحیح منابع می‌تواند راه‌گشا باشد.



به گفته این پژوهشگر می‌توان سرمایه ساخت هتل را به مرمت خانه‌های تاریخی تخصیص داد چرا که با این هزینه یک یا دو خانه تاریخی قابل خریداری ، مرمت و احیا است و از آن بمی‌توان به عنوان هتل سنتی بهره برد. در واقع با یک تیر دو نشان زد هم به حفظ بنایی تاریخی کمک کرد،هم صاحب هتل شد و گردشگر بیشتری جذب کرد.



وی با اشاره به ترجیح گردشگر خارجی و داخلی به اقامت در مهمان‌خانه سنتی به جای هتل امروزی، خاطر نشان کرد: با این اقدام، ضمن هدایت سرمایه به سمت حفظ میراث فرهنگی به دلیل بازگشت سرمایه و توجیه اقتصادی سرمایه‌گذران به خرید خانه‌های تاریخی تشویق می‌شوند.



سپنتا یکی دیگر از راه‌کارهای مناسب برای تغییر کاربری خانه‌های تاریخی را هدایت سرمایه‌گذاری شهرداری دانست و افزود: این سازمان برای ساخت فرهنگسرا، خانه فرهنگ و کتابخانه هزینه زیادی می‌کند، در حالی که می‌تواند با صرف هزینه کمتر ضمن مرمت و حفاظت از یک بنای تاریخی، همین کاربری‌ها را برای این خانه‌ها تعریف کند.



وی اضافه کرد: مطمئناً جوانان علاقه‌مند به فرهنگ و فعالیت‌های فکری از حضور در یک خانه تاریخی و انجام فعالیت در چنین محیطی بیشتر لذت خواهند برد، در عین حال هنگامی که این ساختمان‌ها مرمت و احیاء شوند و در کنار آن به خاطر حضور افراد روح زندگی در آنها دمیده شود، قطعا علاقه‌مندان بیشتری در کلاس‌های فرهنگی دایر شده در این اماکن شرکت می‌کنند.



این فعال میراث فرهنگی یادآور شد: هیچ آمار رسمی در مورد تعداد خانه های تاریخی تخریب شده یا در معرض تخریب نداریم .هیچ شناسنامه ای از خانه های تاریخی سراسر کشور تهیه نشده است. گاهی این خانه ها کاملاً تخریب می شوند بدون اینکه عکسی ازآنها به یادگارمانده باشد یا مطالعه علمی ، هنری ،فرهنگی رو ی آنهاانجام شده باشد.



سپنتا هدایت سرمایه بخش خصوصی و دولتی جهت مرمت، احیاء و تغییر کاربری متناسب با این خانه‌ها را تنها راه‌حل موجود دانست و افزود: این کار عزم جدی مسوولان را می‌طلبد. باید کارشناسان به استناد الگوهای موفق ارائه شده در سایر نقاط جهان مطالعاتشان را در این زمینه تکمیل و ضمن ارائه راه‌کار مناسب برای احیای دوباره این خانه‌ها، از تخریب بخشی از سند تاریخی این کشور جلوگیری به عمل آورند، چرا که تخریب هر کدام از این خانه‌ها خسارت جبران ناپذیری را به تاریخ و فرهنگ این مملکت وارد می‌کند، خسارتی که با هیچ هزینه‌ای قابل جبران نیست.



مریم اطیابی